Strona:Zielinski Historia Polski-rozdzial2.djvu/046

zarządów kopalń, dyrektorów i innych przedstawicieli wielkiego kapitału. Powstały też liczne rady robotnicze, żołnierskie i chłopskie, które jednak w ogromnej większości opanowane zostały przez socjaldemokratyczne elementy prawicowe, przez SPD. Począwszy od stycznia 1919 r. rozrastała się silnie organizacja śląska rewolucyjnego komunistycznego Związku Spartakusa, czyli KPD, składająca się z robotników polskich i niemieckich. Wszystko to sprawiało, że sytuacja na Górnym Śląsku w tych miesiącach była w całym tego słowa znaczeniu wybuchowa, tak ze względów narodowych, jak i klasowych.
 Przygotowania do powstania zbrojnego prowadzone były wśród Polaków już do końca 1918 r. Polegały one przede wszystkim na tworzeniu tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej, z której rekrutowali się później bojownicy wszystkich trzech powstań śląskich.
 Już w początkach 1919 r. wystąpiły w szeregach POW dążenia do niezwłocznego podjęcia walki zbrojnej w celu przyłączenia Górnego Śląska do Polski i stworzenia w ten sposób faktu dokonanego jeszcze przed podpisaniem traktatu pokojowego, na podobieństwo powstania wielkopolskiego. Jednakże kierownicze czynniki na Śląsku i w Polsce, a w szczególności Korfanty, sprzeciwili się temu stanowczo. Znając siłę fermentów społecznych na robotniczym Śląsku obawiały się, że ruch powstańczy na tym terenie łatwo przekształcić się może w ruch o charakterze rewolucyjnym. Obawiały się ponadto rozdrażnienia rządów mocarstw zachodnich. Zalecały więc cierpliwe czekanie i ograniczenie wystąpień polskich w miarę możności do poczynań dyplomatycznych czy najwyżej, w ostateczności, do krótkotrwałych demonstracji zbrojnych.
 W połowie 1919 r. napięcie na Górnym Śląsku znowu silnie się zaostrzyło. Przyczyniła się do tego w dużej mierze wiadomość o podpisaniu traktatu wersalskiego i przewidzianym w nim plebiscycie na tym obszarze. Mimo oporu Korfantego i innych polskich przywódców politycznych oraz rządu polskiego nie dało się pohamować wybuchu w sierpniu 1919 r. Poprzedzone krwawymi zajściami na terenie kopalni „Mysłowice”, a następnie potężnym strajkiem powszechnym rozgorzało I powstanie śląskie. Było to typowe powstanie ludowe, z udziałem przede wszystkim robotników. Powstańcy, pełni patriotycznego zapału i ofiarności, byli wszakże źle uzbrojeni, pozbawieni doświadczonego dowództwa, przeważnie słabo wyszkoleni. Przeciwko sobie mieli przeważające liczebnie, a przede wszystkim górujące pod względem uzbrojenia, wyszkolenia i organizacji oddziały regularne, w szczególności oddziały Grenzschutzu. W tych warunkach, przy braku jakiejkolwiek wydatniejszej pomocy ze strony rządu polskiego (który odżegnywał się od powstania, aby nie narazić się na zarzuty ze strony rządów zachodnich), powstańcy po tygodniu ciężkich miejsca mi walk ulegli przewadze wroga. Chcąc uniknąć brutalnych represji (nieraz na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej) wielu powstańców musiało schronić się po stronie polskiej. N a Górnym Śląsku natomiast rozwinął się bezwzględny terror wobec ludności polskiej, zahamowany dopiero pod naciskiem Francji jesienią 1919 r.
 W styczniu 1920 r., w wyniku postanowień traktatu wersalskiego, przybyły na Śląsk wojska okupacyjne francuskie, angielskie i włoskie oraz Międzysojusznicza Komisja Plebiscytowa, aby przygotować plebiscyt i za-