Strona:Zielinski Historia Polski-rozdzial4.djvu/004

Ta strona została przepisana.

kracją i Narodowo-Chrześcijańskim Stronnictwem Ludowym, w którego wyniku powstał silny blok prawicowy pod nazwą Chrześcijański Związek Jedności Narodowej, zwany popularnie Chjena. Innym ważnym blokiem przedwyborczym był Blok Mniejszości Narodowych. Jak już wspomniano, w wyborach wzięła tym razem udział także KPRP.
Na krótko przed wyborami do sejmu i senatu odbyły się we wrześniu 1922 r. pierwsze wybory do Sejmu Śląskiego. Fakt, że odbywały się one zaledwie w trzy miesiące po podziale ostatecznym Górnego Śląska, czynił z nich dużej wagi test nastrojów politycznych na tym terenie, a zwłaszcza swoistą próbę sił między Niemcami a Polakami. Zarówno jedni, jak i drudzy szli do wyborów w rozproszeniu, z odrębnymi listami poszczególnych stronnictw. Wśród Polaków najwięcej głosów zgromadziła lista Bloku Narodowego o orientacji chadecko-endeckiej, której przewodził Korfanty. Padło na nią 33,5% głosów. Pozostałe stronnictwa polskie skupiły na swych listach ogółem mniej więcej tyleż samo (najwięcej PPS — 16,9% i NPR — 14,3%), komuniści zaś 2,4%. W sumie listy polskie zgromadziły ponad 2/3 oddanych głosów, niecała 1/3 przypadła na listy niemieckie.
Wybory listopadowe 1922 r. do sejmu odbyły się przy mniejszej niż w 1919 r. frekwencji głosujących (nieco poniżej 68% uprawnionych), szczególnie w Małopolsce Wschodniej, gdzie frekwencja ta w wyniku hasła bojkotu ze strony Ukraińców spadła w niektórych okręgach poniżej 50, a nawet poniżej 40%. Partie prawicy (Chjena) zebrały 29% głosow, centrum ok. 24% (w tym „Piast“ przeszło 13%), lewica ok. 25% (w tym PPS przeszło 10%, „Wyzwolenie“ — 11%, KPRP — 1,4%) i wreszcie mniejszości narodowe niecałe 22% (w tym partie zgrupowane w „Bloku“ 16%). Największe straty poniosły partie centrum. Zyskały głównie partie mniejszości narodowych, a także partie lewicowe. W sumie jednak równowaga polityczna była bardzo chwiejna, utrudniając poważnie zmontowanie jakiej takiej większości za określonym rządem. Fakt, że w wyborach do senatu prawica uzyskała nieco lepsze wyniki (39% głosów na „Chjenę“ i 48 mandatów spośród ogółem 111), niewiele pod tym względem zmieniał z uwagi na drugorzędną w owym czasie rolę senatu i jego ograniczone kompetencje.

Wybór i zabójstwo
Gabriela Narutowicza —
prezydenta Rzeczypospolitej

Jednym z pierwszych i najważniejszych zadań, jakie stanęło przed nowo wybranym sejmem i senatem, była elekcja pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej (przypomnijmy, że zgodnie z konstytucją marcową wyboru prezydenta miało dokonać Zgromadzenie Narodowe, złożone z wszystkich posłów i senatorów, na kadencję 7-letnią).