Strona:Zielinski Historia Polski-rozdzial6.djvu/003

Ta strona została przepisana.

na Związku Ludowo-Narodowym (endecja), Chrześcijańskiej Demokracji, NPR, „Piaście” i PPS, reprezentowanej w nowym rządzie przez dwóch ministrów: Bronisława Ziemięckiego i Jędrzeja Moraczewskiego (zastąpionego później przez Norberta Barlickiego).
Włączenie do gabinetu przedstawicieli PPS miało na celu nie tylko poszerzenie partyjno-politycznej podstawy nowego gabinetu, ale zmierzało też do ułatwienia porozumienia z Piłsudskim (zwłaszcza dzięki osobie Moraczewskiego). Również sam nowy premier uchodził za człowieka strawnego dla kół piłsudczykowskich. Najważniejszym jednak krokiem w tym kierunku miało być powierzenie teki ministra spraw wojskowych piłsudczykowi, gen. Lucjanowi Żeligowskiemu.
Niedaleka przyszłość miała wszakże pokazać, że ta polityka półśrodków i kompromisów personalnych nie mogła dać trwalszych efektów, tym bardziej że niezależnie od konfliktów z Piłsudskim przed rządem piętrzyły się trudności gospodarcze, które próbował on pokonać za pomocą reform i środków, wywołujących dalsze konflikty i starcia.

Nowe trudności gospodarcze
i komplikacje polityczne w sejmie

W końcu 192 5 r. nastąpiło poważne pogorszenie się koniunktury gospodarczej oraz ponowne zachwianie się pozycji złotego, którego kurs w grudniu 1925 r. spadł do 12, 5 zł za 1 dolara (kurs oficjalny: 1 dol. — 5, 18 zł). Nastąpił też silny wzrost liczby zarejestrowanych bezrobotnych w przemyśle: ze 133 tys. we wrześniu 1925 r. do 268 tys. w styczniu 1926 r. Silnemu zmniejszeniu uległa produkcja przemysłowa w kraju.
W pierwszych miesiącach 1926 r. zaznaczyła się pewna poprawa sytuacji: produkcja przemysłowa zaczęła rosnąć (nie bez znaczenia był tu wielki strajk górników angielskich, który właśnie wtedy się rozpoczął), a liczba bezrobotnych maleć. Ale jednocześnie wobec dewaluacji złotego płace realne utrzymywały się na dawnym niskim poziomie. W obliczu trudnej sytuacji gospodarczej państwa i jego nie zrównoważonego budżetu minister skarbu J. Zdziechowski wystąpił wiosną 1926 r. z nowym programem naprawy stosunków gospodarczych. Przewidywał on m. in. wzrost podatków pośrednich, obniżenie i zamrożenie płac urzędniczych, poważną redukcję kolejarzy itp. Godziło to przede wszystkim w interesy najszerszych mas społeczeństwa.
Nie mogła się z tym zgodzić PPS. Jeszcze w lutym wycofał się z rządu J. Moraczewski. W kwietniu uczynili to samo Ziemięcki i Barlicki. Dalsza egzystencja gabinetu stała się niemożliwa.
Chwiejność podstaw politycznych rządu była w dużej mierze odzwierciedleniem szerszego zagadnienia: niestabilności i płynności w układzie sił politycznych w kraju owego czasu. Bodaj najwyraźniej uwidoczniło się to w przeobrażeniach, rozłamach i secesjach w ruchu ludowym. Po secesjach z „Piasta”