Strona:Zielinski Historia Polski-rozdzial7.djvu/002

Ta strona została przepisana.

nych 6 znalazło się w rękach wysokich wojskowych (3 pułkowników), co sprawiło, że rząd ten rychło zyskał w opinii publicznej potoczne miano „rządu pułkowników”, rządu „twardej ręki”.
Materiału zapalnego do konfliktów nie brakowało. Były to już tradycyjne sprawy budżetowe w sejmie, sprawa tzw. przekroczeń budżetowych min. Czechowicza. sprawa zmiany konstytucji, przygotowywana przez obóz rządowy głównie S. Cara), ostre polemiki na temat roli i działalności sejmu (w których Piłsudski nadal nie szczędził mu obelg i obraźliwych epitetów) i inne.
W październiku 1929 r. sytuacja zaostrzyła się poważnie w związku z wejściem grupy uzbrojonych oficerów do gmachu sejmu przed rozpoczynającą się sesją budżetową Marszałek sejmu Daszyński przeciwstawił się stanowczo otwarciu posiedzenia „pod bagnetami, karabinami i szablami” — jak się wyraził w burzliwej rozmowie z interweniującym w tej sprawie osobiście Piłsudskim. Wobec niedojścia do porozumienia, prezydent, utartym już zwyczajem, odroczył sesję; na kilka tygodni.

Powstanie Centrolewu

Nieustanne i coraz gwałtowniejsze ataki na sejm, mnożące się obraźliwe szykany przeciwko posłom, prawie nie maskowane już lekceważenie zasad demokracji parlamentarnej — wszystko to sprzyjało kształtowaniu się nastrojów solidarności i unaoczniało potrzebę współdziałania wśród partii opozycyjnych. Dotyczyło to zwłaszcza partii lewicy i centrum. Już pod koniec 1928 r., wkrótce po rozłamie w PPS i wyeliminowaniu z niej elementów propiłsudczykowskich, partia ta wraz z PSL „Wyzwolenie” i Stronnictwem Chłopskim utworzyła w sejmie Komisję Porozumiewawczą Stronnictw Lewicowych dla Obrony Republiki. Był to pierwszy krok organizacyjny na drodze montowania szerszego frontu opozycyjnego przeciwko zamachom sanacji na uprawnienia sejmu, zwłaszcza w zakresie kontroli nad przestrzeganiem budżetu państwa przez rząd. Coraz szersze rozmiary przybierały akcje w obronie demokracji i sejmu w prasie opozycyjnej. Powołanie pierwszego „rządu pułkowników”, sprawa Czechowicza, spory wokół sanacyjnych założeń nowej konstytucji i inne liczne konflikty przyczyniały się do dalszej konsolidacji opozycji przeciwko dyktaturze Piłsudskiego i systemowi sanacyjnemu. Świadczył o tym m. in. wspólny komunikat klubów parlamentarnych sześciu stronnictw lewicy i centrum (PPS, NPR, PSL „Wyzwolenie”, Stronnictwo Chłopskie, PSL „Piast” i Chrześcijańska Demokracja) z 14 września 1929 r., sprzeciwiający się propozycjom rządu w kwestii metod opracowania budżetu państwa. W poczynaniach tych (podobnie i późniejszych) nie brało udziału Stronnictwo Narodowe. Do popularyzacji idei Centrolewu przyczyniały się w dużym stopniu wiece, organizowane często wspólnie przez partie centrum i lewicy, jak m. in. potężny wiec w Katowicach w październiku 1929 r., a także wspomniane już akcje prasowe, szczególnie na łamach katowickiej „Polonii” i „Robotnika”. Wobec częstych konfiskat i innych prześladowań prasy opozycyj-