Strona:Zielinski Historia Polski-rozdzial9.djvu/017

Ta strona została przepisana.

czności kalorycznej wyżywienia, posiłki w rodzinach robotniczych były często nieracjonalne, mało urozmaicone, prymitywne w swych składnikach (duży udział potraw mącznych i zup, mało jarzyn i owoców, dużo ziemniaków, kapusty i podobnych pokarmów, często dominujących nie tylko i nie tyle ze względów oszczędnościowych, ile w wyniku odziedziczonych przyzwyczajeń i tradycji). W ten sposób odżywianie nieracjonalne nakładało się często na niedożywienie, co w sumie musiało mieć i miało ujemne następstwa dla zdrowia. Odbijało się to zwłaszcza na zdrowiu dzieci i młodzieży, choć było regułą, że właśnie dzieciom starano się zapewnić w miarę możności najlepsze odżywianie.

Tab. 12.
Porównanie struktury budżetów pracowników umysłowych robotników (budżety typowe)

Działy
wydatków
 
 
Pracownicy
umysłowi
w Warszawie
1932 r.
Nauczyciele szkół
powszechnych w 1934 r.
Robotnicy
w Warszawie
w 1927 r.
 
Robotnicy
4 ośrodków
przemysłowych
w 1928 r.
Robotnicy
4 ośrodków
przemysłowych
w 1938 r.
miasto wieś
Żywność
Używki
Komorne
Urządzenie mieszkania
Opał i światło
Higiena i zdrowie
Odzież
Kultura i oświata
Ubezpieczenia, podatki
Inne wydatki
Długi
30,4
 2,3
13,0
 4,0
 5,1
 3,3
12,1
 5,5
 8,6
10,3
 5,4
29,5
 1,5
12,7
 5,0
 4,9
 4,8
16,2
 8,8
 1,0
12,7
 2,9
27,0
 2,7
 7,4
 4,7
 4,7
 4,9
16,2
11,8
 0,6
16,1
 3,9
63,8
 2,4
 6,4
 1,9
 4,5
 1,5
10,9
 3,6
 3,0
 1,3
 0,7
54,3
 3,7
 4,0
 3,5
 4,7
 1,8
16,9
 3,0
 —
 8,1
 —
40,6
 3,3
13,6
 —
 4,5
 4,4
13,5
 4,5
 —
15,6
 —
Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Źródło: J. Żarnowski, Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, Warszawa 1973, s. 209; por. też Mały rocznik statystyczny 1939, s. 281.

W wyniku badań w sprawie odżywiania dzieci z rodzin bezrobotnych w szkołach powszechnych (podstawowych), w kilku wielkich i średnich miastach Polski stwierdzono, że prawie 1/4 tych dzieci przed wyjściem do szkoły nic nie jadła, a przeszło połowa z nich otrzymywała na obiad tylko jedno danie — zupę. Badania lekarskie wykazały też, że dzieci te wyróżniały się znacznym niedoborem wagi i wzrostu w stosunku do norm w odpowiednich grupach wiekowych.
Badania J. Jończyka wykazały, że zwłaszcza w okresie kryzysu nastąpiło zdecydowane pogorszenie stanu zdrowotnego młodzieży pracującej. Podobne zjawiska można było zresztą zaobserwować i w populacji dorosłych. Szczególnie niepokojąco wzrosła wśród nich zachorowalność na gruźlicę oraz próchnicę zębów. Pozostawało to w związku nie tylko z niedożyweniem, lecz także z pogorszeniem warunków higienicznych w przeludnionych i pozbawionych elementarnych urządzeń sanitarnych mieszkaniach, co m. in. prowadziło niekiedy do rozpowszechniania się plagi wszawicy.
Mimo wszystko ogólny stan zdrowotności klasy robotniczej w dwudziesto-