Strona:Zofia Urbanowska - Róża bez kolców.pdf/439

zdobią nawet orczyki do wozów, nawet grabie, kośniki, maglownice i kijanki do prania, wszystko czego się tylko dotkną. Styl podhalański jest stylem polskim, ale Podhalanie, to lud wybrany!
Skan zawiera grafikę.  Jakób uśmiechnął się.
 — Tak jest, wybrany, obstaję przy tem: lud, którego cudowna przyroda, pełna blasków królewskich, tak już ukształtowała, że rodzi się artystą. Nigdzie może na świecie, nie znajdziesz pan tego poczucia proporcyi w najprostszych linijach, tej harmonii, która prostą ławę, niezdobną nawet, czyni miłą dla oka.
 Jakób patrzył na zapał mówiącego, zapał który i jego począł ogarniać i rzekł:
 — Ale ja kradnę panu słońce, a ono już niezadługo z tego okna ucieknie; powinienem odejść.
 — Nie, nie, zostań pan jeszcze. Takeś mnie ucieszył tem, co mi powiedziałeś o Angliku, że się czuję nawet rzeźwiejszy i zdrowszy. Ale, ale, czy widzieliście willę Gnatowskiego?
 — Nietylko widzieliśmy, ale pokazaliśmy Anglikowi.
 — Ten człowiek zrobił ważny krok naprzód: zbudował dom w stylu czysto podhalańskim. Byli tacy co przed nim tego próbowali, jak Chrostowski, ale tamten ściągnął do swej Koleby, wszystko co tylko było pięknego lub etnograficznie ciekawego, zastosowawszy wiernie mnóstwo szczegółów do ozdoby mieszkania i sprzętów. Czy pan uwierzysz, że Gnatowski wielkim kosztem kazał odlewać kafle w Krakowie i kuć żelazo wedle starych góralskich wzorów!
 — Dobry użytek robi z pieniędzy!
 — Dobry i rozumny: oby więcej było takich, jak on! Pawlikowski też chce budować dom na Kozieńcu. Widziałeś pan plan? Nie? cacko, powiadam panu. Oto jest! Istny klejnot góralski! Nieprawdaż?
 — Istotnie — odrzekł przypatrując się rysunkowi Jakób. — Ale twierdzenie że styl podhalański jest stylem polskim, to domysł trafny, choć nie poparty dowodami.
 — Jakto nie poparty? Podobne budowle są w Piotrkowskiem, w Czeladzi, choć tak rozległy szmat ziemi dzieli od Tatr tę osadę. Są tam odrzwia półokrągłe nabijane kołkami i wiązania, tak zwane psy, po bokach, i pazdury i szczyty domów. Są podobne odrzwia na Szlązku, a w Krakowie i Lwowie odkrywają dziś sosręby ze staremi zbójnickiemi gwiazdami. Coraz to odnajdują się nowe ślady, nowe wykopaliska, przywalone przez wieki całe renesansem i gotykiem. Jakichże pan