Strona:Zygmunt Zaleski - Z dziejów walki o handel polski.pdf/11

I.  U KOLEBKI.

Okres I.  1821—1840.

1. Obraz statystyczny miasta Poznania.

 Warunki zewnętrzne nie sprzyjały żwawemu rozwojowi Poznania pod względnej liczebnej siły ludności. Przez cały wiek 19. w szczególności ani przemysł nie mógł wzrastać w tej mierze, żeby z roku na rok podnosił miasto, ani warunki komunikacyjne czy też znaczenie handlowe nie skierowywały mas ludności ku starej stolicy Wielkopolski. Przeciwnie: Poznań był stolicą kraju rolniczego, graniczącego politycznie z gospodarczo od tej strony zamkniętem Królestwem Polskiem, nie był niczem więcej jak kulturalnem centrem Polski znajdującej się pod berłem pruskiem.
 W warunkach tych względnie imponujący rozwój swój zawdzięcza Poznań ożywionej walce narodowej, która wykrzesała w licznych dziedzinach życia społecznego poważne z biegiem lat siły, asocjacje, które koncentrowały obronę