| katolik. | % | ewang. | % | żydów | % | ||
| 1828: | 25.211 | 12.724 | 50,5 | 6.980 | 27,7 | 5.486 | 21,8 |
| 1831: | 26.738 | 13.958 | 52,2 | 7.281 | 27,2 | 5.475 | 20,5 |
| 1834: | 31.249 | 15.569 | 49,8 | 9.813 | 31,4 | 5.848 | 18,7 |
| 1837: | 32.356 | 15.870 | 49,1 | 9.643 | 29,8 | 6.828 | 21,1 |
| 1840: | 33.822 | 16.595 | 50,6 | 9.464 | 28,9 | 6.748 | 20,6 |
Do centralnego miasta kresowego zdążył rychło napłynąć wielki zastęp Niemców, uwidocznionych w cyfrach ewangelickich, które mniejwięcej odpowiadać mogą liczbie ludności niemieckiej. (Statystyka narodowościowa nie przeprowadzała się, a w danym razie była niewiarygodna.)
Poznań był wówczas zaledwie w połowie polskiem miastem, przyczem żywioł niemiecki na ogół wzrastał proporcjonalnie do rozwoju administracji pruskiej. Żywioł żydowski, zachowujący w dzierżawie handel i rzemiosła, wynosił piątą część ludności i w okresie naszym nie zaczął się jeszcze cofać ani absolutnie ani stosunkowo.
Miasto z ludnością w piątej części żydowską emancypowaną w owym właśnie okresie, o ile posiadało znaczniejszy handel, miało w pierwszym rzędzie handel żydowski. Licząc, że z ogólnej ludności mniejwięcej połowa jest dorosłą wzgl. czynną zawodowo, przyjąć należy, że w r. 1821 było zawodowo zatrudnionych osób w Poznaniu około 11 000, w r. 1840 zaś około 17 000, przyczem na ludność polską przypadało około 6 wzgl. 8½ tysięcy pracujących. Z pośród ludności zarobkującej przypadało w okresie trak-
