Strona:Zygmunt Zaleski - Z dziejów walki o handel polski.pdf/189

że towarzystwo miało z przeznaczenia charakter filantropijny, bo ten niebawem doznał poważnej modyfikacji.
 Towarzystwo Młodzieży Kupieckiej jest w Wielkiej Polsce w tej formie najstarszem zrzeszeniem wogóle, a pracowniczem w szczególności.
 Zaszczytnem dla wszystkich pokoleń, które pracowały około Towarzystwa, jest utrzymanie bezustanne organizacji. Różne przechodziły ziemie nasze i naród koleje, były przejścia twarde i ciężkie, a jednak towarzystwo przetrwało, zawieszając zaledwie w czasie wojen działalność swoją częściowo, a nigdy nie rozwiązując się ani upadając. Wiek 19. tak był bogaty w przemiany, że tylko zrzeszenia niezbędne i bardzo żywotne mogły przetrwać wszelkie kryzysy i katastrofy.
 W skutecznej pracy swej Towarzystwo rozwinęło się okazale: z początku było zrzeszeniem charytatywnem „sług składkowych”, później przyjęło obszerny program towarzyski, po pewnem spaczeniu podjęło ponownie tem znaczniejszą działalność oświatowo-kulturalną, liczebnie wzrosło — zwłaszcza w ostatniej generacji — poważnie na siłach —, rozszerzyło się na związek, następnie zlokalizowane przezwyciężyło kłopoty ze sprawą socjalną, pogodziło się z kwestją pracy kobiecej, słowem przeszło przez wszystkie etapy pracy organizacyjno-zawodowej. Spadkobierca przygotowawczej pracy Towarzystwa — Związek Handlowców stał się pierwszem i głów-