Strona:Zygmunt Zaleski - Z dziejów walki o handel polski.pdf/190

nem zjednoczeniem pracowników umysłowych w Polsce.
 Z imponującego w całości rozwoju należy wysunąć pewne wartości.
 Towarzystwo przez długie dziesiątki lat stało zupełnie odosobnione: było jedynem tego rodzaju zrzeszeniem w całej Polsce pozostającej pod rządami niemieckimi. Być jedynym i ostać się z chlubą — to samo w sobie jest zasługą. Wzmocniwszy siły własne Towarzystwo nasze poniosło myśl organizacji zawodowej do miast i miasteczek Wielkopolski i Pomorza. Było ono macierzą całego ruchu zrzeszeniowego pracowników umysłowych. Stąd tryskało źródło pracy organizacyjnej, stąd promieniowało i przeprowadzało się hasło: „pracownicy polscy zrzeszajcie się!” Roztoczyło Towarzystwo pieczę nad całą młodzieżą handlową i o własnych siłach wzbiło się do godności centrali organizacji pracowniczej. Powstały z pracy Towarzystwa Związek Handlowców rozszerzył dzieło Towarzystwa na terytorjum całej Polski i jest strażnicą narodowego ruchu zawodowego wśród pracowników umysłowych.
 Towarzystwo Młodzieży Kupieckiej było siewcą solidarności gromadzkiej. Z wielkimi trudnościami przebijała się w narodzie polskim myśl asocjacji. Nie był Polak z wychowania i upodobań nigdy skłonnym do podporządkowania woli swej zdaniu gromady. Chodził samopas i nie troszczył się o potrzeby społeczne. Do asocjacji należało wychować społeczeństwo w długim