Strona:Zygmunt Zaleski - Z dziejów walki o handel polski.pdf/198

 Przez Towarzystwo Młodzieży Kupieckiej i powstałe z niego Zjednoczenie przeszli w najlepszych swych latach, wszyscy znaczniejsi kupcy polscy całego wieku. Z pośród wszystkich kupców, którzy brali udział w życiu społecznem a którzy nie byli tylko groszorobami w handlu, z pośród tych wszystkich nie znajdziesz łatwo człowieka, który nie był zjednoczony z szeroką gromadą pracowniczą naszej dzielnicy. Około 10 000 handlowców przeszło przez Towarzystwo Młodzieży Kupieckiej. Stąd nabrali hartu do pracy i zdolności do walki o handel polski.
 Towarzystwo stworzyło 1) jedność w handlu polskim, 2) kulturę handlu polskiego, a w narodzie stworzyło 3) handel polski. Nie samo, ale z pomocą wszystkich zorganizowanych a pod opieką przychylnej opinji całego społeczeństwa.
 Powyższe wartości świadczą pozytywnie o dziejach Towarzystwa. Cienia i słabości odkryliśmy bezwzględnie przy szczegółowym opisie historji: wiele było nieudolności i kunktatorstwa, za wiele zabawy, a okresami całymi zaiste liliputowe tylko działalności; strona finansowa z biegiem lat słabsza; nie ogarnięto — prócz w początku — nigdy całości pracowniczej, zacofaństwo socjalne było znaczne. Na tle braków tych i podobnych Towarzystwo w okresie jubileuszowym pozostaje bez należytego kompasu, wytwarza się dopiero — ale tak jest w całem społeczeństwie! — program nowoczesny, kształtuje