Strona:Zygmunt Zaleski - Z dziejów walki o handel polski.pdf/47

techniki wytwórczej i przetwórczej koncentrowały się kapitały, powstawały z dniem każdym coraz to nowe znaczne przedsiębiorstwa przemysłowe. W krótkim okresie czasu stworzono na zachodzie wielki przemysł.
 Przemysł ten, pracujący maszynami znacznie tańszymi niż siła ludzka, a wyzyskujący przytem pracę ludzką, gdyż w epoce najdalszego liberalizmu i początków kapitalizmu nie krępowany jeszcze jakimikolwiek przepisami w dziedzinie socjalnej, produkował tanim nakładem wielkie ilości towarów handlowych i stanął silny do przygniatającej konkurencji z rzemieślnikami dawnej epoki. Szybko rozwinięty przemysł zachodni w kilku latach spowodował całkowity upadek niektórych rzemiosł, nie rentujących się przy konkurencji fabryk, względnie zredukował działalność rzemieślników do części dawniejszego zakresu pracy, np. napraw itp.
 Era ta, która zaprowadziła wielką nędzę chwilową w masy rzemieślnicze, która równocześnie niszczyła egzystencje samodzielne i zniżała dawnego rzemieślnika na najemnego robotnika fabrycznego, miała dla rozwoju stosunków gospodarczych w Wielkopolsce decydujące, a to katastrofalne następstwa, które stanowiły o długiej przyszłości naszej siły a raczej słabości gospodarczej.
 Wysoko ongiś stojące i kwitnące rękodzielnictwo stało się przestarzałem. W Wielkopolsce zatracono moment właściwego przejścia do no-