Strona:Zygmunt Zaleski - Z dziejów walki o handel polski.pdf/48

wego sposobu pracy. Naród polski, zajęty w pierwszym rzędzie działaniami ideowo-politycznemi, konspiracją rewolucyjną, a nie znajdujący czasu na myśli ściśle gospodarcze, opóźnił się z przeobrażeniem swych przekonań o przemyśle i nie podążył za krajami zachodnimi. Niemniej cała Wielkopolska nie zastosowała się do wymagań czasu z przyczyn naturalnych: przemysł wielki szukał swej siedziby przy kopalniach węglowych, których u nas nie było; potrzebował do rozwoju swego korzystnych warunków komunikacyjnych, a takich nie było w Wielkopolsce; zresztą musiał mieć zapewniony obszerny teren zbytu, a i tego brakło w Wielkopolsce.
 O ile brakło tego wszystkiego?
 Wprawdzie budowano powoli żwirówki i ulepszano drogi komunikacyjne, ale nie w tym stopniu jak na zachodzie. Zabójcza była dla Wielkopolski polityka rządu pruskiego przy budowie kolei żelaznych. Budowano je nasamprzód później i w mniejszej ilości niż w prowincjach niemieckich i ułożono celowo tak, że odcięto Poznaniowi, stolicy kraju, drogę do naturalnego terenu interesów: Królestwa Polskiego i Rosji. Mimo energicznych starań tak zarządu miejskiego jak obywatelstwa nie przeprowadzono komunikacji prostej z Poznania do Królestwa, a skierowano raczej komunikację ze wschodem przez Prusy Wschodnie, a częściowo przez Ostrów. Dalej: rozmyślnie rząd pruski stanął do walki celnej z Rosją, która przybrała ostre formy w 7. dzie-