o dawniejszym założeniu Towarzystwa Oświaty Ludowej, po którego rozwiązaniu (1878) założono Towarzystwo Czytelni Ludowej (1880). W roku 1875 rozpoczął prace swoje Teatr Polski; zapraszano powagi naukowe na wykłady publiczne, cieszące się dobrem zainteresowaniem społeczeństwa polskiego; naród gromadził się chętnie na jubileuszach sławnych mężów i obchodach. Powstały w czasie tym niektóre organizacje masowe (sokoły), w celu podtrzymywania ducha polskiego. Pisma codzienne i perjodyczne powstawały rok rocznie, niestety w olbrzymiej części rychło znowu zanikały. Szeregi dawnych bojowników i mężów zasłużonych przerzedzały się szybko. Stary kierunek wymierał, czas było chwycić się dzieł nowych, w inne skierować koryto podstawy walki. Na arenie politycznej Polacy zawsze musieli pozostać partją słabszą, a rezultaty polityki antypolskiej odbijały się — w dziedzinie gospodarczej. Z tej też strony, gdzie ingerencja rządowa jest względnie słaba, a gdzie wynik zmagań zależał od energji i poświęcenia solidarnego społeczeństwa, z tej strony rozwinąć się musiała obrona największa i tu powstawać musiały najważniejsze twory polskie.
Na początku okresu naszego gospodarstwo przechodziło jeszcze następstwa „ery grynderskiej”, wstępując niebawem w stan spokoju gos-
