Ugoda zborowska
18 sierpnia 1649 roku Deklaracja łaski Króla Jegomości Wojsku Zaporoskiemu na punkta supliki dane
1. Przy wszelkich dawnych wolnościach Jego Królewska Mość Wojsko swoje Zaporoskie zachowuje według dawnych przywilejów i na to przywilej swój zarazem przydaje.
2. Liczbie wojska chcąc wygodzie w prośbie swych poddanych, przychęcając ich do usług Rzeczypospolitej, pozwala mieć Jego Królewska Mość 40.000 Wojska Zaporoskiego, a sporządzenie Regestru powierza Hetmanowi Wojska Zaporoskiego z tą deklaracją, aby według godności, który by był do tego sposobny, w dobrach szlacheckich Kozaków do Regestru wpisowano, jako i w dobrach Jego Królewskiej Mości. A to takowym miast opisaniem od Dniepru począwszy z tej tam strony w Dymirze, Hornostajpolu, Korostyszowie, Pawołoczy, Pohrebiszczach, Przyłące, Winnicy, Bracławiu stamtąd, a od Bracławia do Jampola ku Dniestrowi. Także od Dniestru i do Dniepru rozumieć się ma, w Regestr kozacki mają przyjmowani być, a z drugiej strony zaś Dniepru w Ostrzu, Czernihowie, Nieżynie, Romnie, aż do granicy moskiewskiej i Dniepru. A co się dotyczy miast dalszych Jego Królewskiej Mości i szlacheckich, nad zamiar w tych punktach opisanych, w tych nie mają być Kozacy. Wolno jednak temu z tych, który chce być w kozactwie, bez wszelkiego hamowania pańskiego wynieść ze wszystką majętnością w Ukrainie, który będzie do Regestru przyjęty. A to sporządzenie Regestru przez Hetmana Wojska Zaporoskiego ma się odprawić najdalej do nowego lata, święta ruskiego Pokrowy, takowym porządkiem: Hetman Wojska Zaporoskiego ma się odprawić z tym Regestrem, z podpisem ręki swojej i pieczęcią wojskową zestawić Regestr po imieniu tych wszystkich, którzy będą wpisani w kozactwo. A to dlatego, żeby ci [będący] w kozactwie zostawali przy wolnościach kozackich, a inszy wszyscy zamkom Jego Królewskiej Mości, w dobrach szlacheckich panom swym podlegali.
3. Czehryń, tak jako jest w swoim obrębie - przy Buławie Wojska Zaporoskiego ma być zawsze, który teraźniejszemu Starszemu Wojska Zaporoskiego, urodzonemu Bohdanowi Chmielnickiemu Jego Królewska Mość, czyniąc go wiernym sługą swoim i Rzeczypospolitej, konferuje.
4. Cokolwiek się działo podczas zamieszania teraźniejszego z dopuszczenia Bożego, to wszystko ma być w zapomnieniu i nie ma żaden pan czynić pomsty i karania.
5. Szlachcie, tak religii ruskiej, jako i rzymskiej, którzy podczas zamieszania tego jakimkolwiek sposobem bawili się przy Wojsku Zaporoskim Jego Królewska Mość z pańskiej swojej łaski [klemencyi] przebacza i występek ich pokrywa. I jeśliby cokolwiek po którym uproszono, tak z dóbr dziedzicznych, jako i innych, albo którego zniesławiono [zinfamowano], ponieważ to wszystko w teraźniejszym działo się zamieszaniu, ma być sejmową konstytucją anulowane [sublevatum].
6. Wojsko koronne, gdzie Kozacy z regestrowego sporządzenia będą, w tych miastach stanowisk swych nie mają.
7. Żydzi arendarzami, dzierżawcami, ani mieszkańcami nie mają być w miastach ukrainnych, gdzie Kozacy pułki swoje mają.
8. Względem zniesienia Unii, tak w Koronie Polskiej, jako i w Wielkim Księstwie Litewskim tudzież strony całości cerkiewnych dóbr i fundacji do nich należących, które dawniej [antiquitus] bywały, także wszystkich praw cerkiewnych takie, jakie z Ojcem Metropolitą kijowskim i duchowieństwem na Sejmie przyszłym namówiono i postanowiono będzie, jakoby na żądanie ojca metropolity wszystko pozwolono było, Jego Królewska Mość dotrzymać gotów, aby się każdy cieszył z praw i wolności swoich i miejsce w Senacie Jego Królewska Mość Metropolicie Kijowskiemu mieć pozwala.
9. Godności [dignitates], urzędy wszelkie w województwie kijowskim, bracławskim i czernihowskim rozdawać Jego Królewska Mość obywatelom stanu szlacheckiego religii greckiej według dawnych praw obiecuje.
10. W mieście Kijowie, iż są uprzywilejowane szkoły ruskie, ojcowie jezuici nie mają tam i po innych miastach ukrainnych być fundowani, ale gdzie indziej przeniesieni. Szkoły zaś wszystkie insze, które tam za dawnych czasów są mają być wcale zachowane.
11. Gorzałki [Kozacy] szynkować nie mają krom tego co na swoją potrzebę zrobią co hurtem wolno im będzie sprzedać, szynki zaś miodów, piw i inszych według zwyczaju być mają.
Te Punkta mają być w Sejmie stwierdzone, a teraz wszystko w zapomnienie oraz zgoda i miłość zachować się mają między obywatelami ukrainnymi a Wojskiem Zaporoskim Jego Królewskiej Mości i Rzeczypospolitej.
Tekst ugody Zborowskiej został opracowany na podstawie czterech niemal jednobrzmiących odpisów dokumentu: Archiwum Państwowe w Krakowie - Zb. Rusieckich, rkps 31, s. 63-66; Zb. Pinoccich - rkps 363, s. 427-429; Biblioteka Czartoryskich w Krakowie - rkps 144, s. 437-440; Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie — rkps 2253, k. 62v — 63r
