Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (tekst deklaracji)
| Dane tekstu | |
| Autor | |
| Tytuł | Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela |
| Pochodzenie | Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela |
| Wydawca | Bibljoteka Spółczesna |
| Data powstania | 26 sierpnia 1789 |
| Data wyd. | 1907 |
| Druk | Drukarnia Naukowa |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Tłumacz | Stanisław Posner |
| Tytuł orygin. | Déclaration des droits de l'homme et du citoyen |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Przedstawiciele narodu francuskiego stanowiący Zgromadzenie Narodowe, sądząc, że nieznajomość, zapomnienie albo pogarda dla praw człowieka stanowią jedyne przyczyny nieszczęść społecznych i upadku rządów, postanowili ułożyć w uroczystej Deklaracji naturalne nieodłączne i święte prawa człowieka, a to w tym celu, aby Deklaracja ta przypominała bezustannie wszystkim członkom ciała społecznego prawa ich i obowiązki; aby działalność władz prawodawczej i wykonawczej, zestawiana i porównywana z celami każdego politycznego urządzenia, cieszyła się dzięki temu większym poważaniem; aby żądania obywateli, oparte odtąd na zasadach prostych i bezspornych, skierowane były zawsze do zachowania konstytucji i szczęścia powszechnego.
I dlatego Zgromadzenie Narodowe uznaje i oświadcza pod opieką i w obecności Istoty Najwyższej następujące prawa człowieka i obywatela:
I. Ludzie rodzą się i pozostają swobodni i równi we względzie praw. Różnice społeczne mogą być oparte tylko na pożytku powszechnym.
II. Celem każdego związku politycznego jest zachowanie naturalnych i niezbywalnych praw człowieka. Prawa te są następujące: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciwko uciskowi.
III. Zasada całkowitej władzy zwierzchniczej spoczywa w narodzie. Żadne urządzenie, żadna osoba nie może wykonywać władzy, nie pochodzącej w prostym stosunku od narodu.
IV. Wolność polega na tym, że możemy czynić wszystko, co nie przynosi szkody bliźniemu naszemu; w ten sposób korzystanie z praw przyrodzonych nie posiada żadnych ograniczeń poza temi, które zabezpieczają, innym członkom społeczeństwa korzystanie z tych samych praw. Granice te mogą być określone tylko na drodze prawa.
V. Prawo może zabraniać tylko czynów szkodliwych dla społeczeństwa. Wszystko, co nie jest zakazane przez prawo, nie może być wzbronione i nikt nie może być zmuszony do spełnienia tego, czego prawo nie nakazuje.
VI. Prawo jest wyrazem woli powszechnej. Wszyscy obywatele posiadają prawo uczestniczenia osobiście albo za pośrednictwem przedstawicieli w ogłaszaniu praw. Prawo musi być jednakowe dla wszystkich bez względu na to, czy ma bronić albo karać. Ponieważ zaś wszyscy obywatele równi są wobec prawa, powinni posiadać jednakowy dostęp do wszystkich urzędów i czynności społecznych stosownie do zdolności i bez żadnych innych różnic, jak tylko tych, które spoczywają w ich cnocie i talentach.
VII. Nikt nie może być oskarżony, zatrzymany albo wtrącony do więzienia inaczej, jak tylko w wypadkach, przez prawo określonych. Ci, którzy żądają, wydają, wykonywują albo każą wykonywać rozporządzenia samowolne, ulegają karze, każdy jednak obywatel, przywołany albo przytrzymany na mocy prawa powinien natychmiastowo być posłuszny: staje się winnym, ile że poleceń nie wykonywa.
VIII. Prawd powinno stanowić tylko kary oczywiście konieczne i nikt nie może być karany inaczej, jak tylko w myśl prawa, ustanowionego i ogłoszonego wcześniej, zanim przestępstwo zostało dokonane, a także prawa legalnie zastosowanego.
IX. Wobec domniemania, że każdy człowiek jest niewinny aż do chwili, kiedy zostanie przez sąd uznany za winnego, w wypadku, gdy aresztowanie jego staje się koniecznym, żadna surowość, ile że nie jest konieczna gwoli zabezpieczeniu praw sądu do jego osoby, nie powinna być przez prawo dopuszczana.
X. Nikt nie może być prześladowany z tytułu swoich poglądów nawet religijnych, o ile zewnętrzne manifestowanie tych poglądów nie sprzeciwia się porządkowi publicznemu, przez prawo ustanowionemu.
XI. Swobodne wypowiadanie myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych praw człowieka; każdy obywatel tedy ma prawo swobodnie mówić, pisać, drukować z warunkiem, że jest odpowiedzialny za nadużycia we względzie tej swobody w wypadkach przez prawo określonych.
XII. Gwarancja praw człowieka i obywatela wymaga siły publicznej i w ten sposób siła ta ustanowiona jest dla szczęścia wszystkich, a nie dla osobistej wygody tych, komu jest poruczona.
XIII. W celu utrzymania siły publicznej i dla wydatków na administrację koniecznym jest podatek powszechny: podatki powinny być równomiernie podzielone pomiędzy obywateli stosownie do ich zdolności płatniczych.
XIV. Wszyscy obywatele mają prawo za pośrednictwem swoich przedstawicieli określać konieczność podatków ogólnych, zatwierdzać je, kontrolować ich wydatkowanie, określać rozmiary, zasady podziału, sposoby pobierania i ich terminy.
XV. Społeczeństwo ma prawo żądać rachunku od każdego agienta publicznego administracji.
XVI. Społeczeństwo, w którym niema zabezpieczenia gwarancji praw i w którym nie ustanowiono podziału władz, nie posiada wcale konstytucji.
XVII. Gdy własność jest prawem nietykalnym i świętym, nikt nie może być jej pozbawiony, wyjąwszy wypadki, kiedy wymaga tego potrzeba społeczna, prawnie określona, i kiedy odpowiada temu sprawiedliwe wynagrodzenie.
