Deklaracja praw człowieka i obywatela (Jellinek, 1905)/IV
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Deklaracja praw człowieka i obywatela |
| Wydawca | Księgarnia Powszechna |
| Data wyd. | 1905 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Tłumacz | Zofja Libkind-Lubodziecka |
| Tytuł orygin. | Die Erklärung der Menschen- und Bürgerrechte |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
15 maja 1776 we Filadelfji zasiadający kongres kolonji, zdecydowanych odłączyć się od kraju macierzystego, wydał do nich odezwę, by nadały sobie konstytucje. Z trzynastu stanów, należących pierwotnie do Unji, jedenaście posłuchało tego wezwania przed wybuchem rewolucji francuskiej. Dwa zachowały nadane sobie przez koronę angielską karty kolonjalne, nadając im charakter konstytucji, mianowicie Connecticut kartę z r. 1662 i Rhode Island z 1663. Są to więc najdawniejsze pisane konstytucje w znaczeniu współczesnem[1].
Z pozostałych stanów W irginja pierwsza konw encją, zasiadającą w Williamsburgh od 1 maja do 29 czerwca 1776, postanowiła konstytucję i zaprowadziła ją za pomocą uroczystego „Bill of Rights“[2], w dniu 12 czerwca przez konwencję zatwierdzonego. Autorem był Georg Mason; ostateczna redakcja dokonaną została pod wpływem Madison’a[3]. Deklaracja wirginijska, jak wiadomo, stała się wzorem dla wszystkich innych, nawet dla deklaracji kongresu Stanów Zjednoczonych, odbytego w trzy tygodnie po wirginijskim, a którą, jak wiadomo, naszkicował Jefferson, obywatel Wirginji. W innych deklaracjach różne zasady są inaczej sformułowane, niż w wirginijskiej, często także dodawano nowe postanowienia[4].
Jeszcze przed r. 1789 wyraźne deklaracje praw podług wirginijskiej sformułowane zostały w konstytucjach następujących stanów:
Pensylwanji 28 września 1776 r.,
Marylandu 11 listopada 1776 r.,
Północnej Karoliny 18 grudnia 1776 r.,
Wermontu 8 lipca 1777 r.[5],
Massachusettsu 2 marca 1780 r.,
New Hampshire 31 października 1783 r. (obowiązywać zaczęła 2 czerwca 1784).
W najdawniejszych konstytucjach stanów New-Jersey, Południowej Karoliny, New-Yorku i Georgji brak specjalnych bills of rights, lecz znajdują się w nich pewne odnośne postanowienia[6]. Francuskie tłomaczenie konstytucji amerykańskich z r. 1778 podaje „declaration expositive des droits“[7], ogłoszoną w stanie Delaware 11 września 1776 r., brak jej jednak w zbiorze Poore’a[8].
W rozdziale następnym zestawiam poszczególne zasady deklaracji francuskiej z odpowiedniemi amerykańskiemu Wyszukiwałem pomiędzy temi ostatniemi takich, które i sposobem wyrażenia najwięcej zbliżają się do tekstu francuskiego. Jeszcze raz wszakże muszę zaznaczyć, że jedne i te same ideje są podwaliną deklaracji amerykańskich i dlatego w większości bills of rights powraca jedna i ta sama zasada w różnych tylko redakcjach.
Opuszczamy wstęp, którym Zgromadzenie konstytucyjne opatrzyło swą deklarację i rozpoczynamy od samego wyliczenia praw. Ale i ten wstęp nawet, w którym Zgromadzenie narodowe uroczyście „en présence et sous les auspices de l’Être suprême“, ogłasza uznanie i deklarację praw człowieka i obywatela i ich znaczenie, jest wzorowanym na deklaracji kongresu i niektórych oddzielnych stanów, które w ten sposób motywowały swe oderwanie się od kraju macierzystego.
- ↑ Connecticut w r. 1818, Rhode Island w r. 1841 dopiero zastąpiły stare karty kolonialne nowemi konstytucjami.
- ↑ Poore, II, s. 1908 — 1909. Porówn. dodatek.
- ↑ O powstaniu bill of rights stanu Wirginji porówn. Bancroft, History of the United States. London 1861, VII, ch. 64.
- ↑ Deklaracja Wirginji zawiera 16, Massachusettsu 30 Marylandu nawet 42 artykuły. Deklaracja wirginijska nie posiada prawa o emigracji, na którą zezwala pierwsza Pensylwanja art. XV; brak też w niej prawa o zgromadzeniach i prawa petycji które również najpierw załączył pensylwański bill of rights (Art. XVI).
- ↑ Do 1790 r. kwestjonowano niezależność Wermontu; dopiero 18 lutego 1791 r. przyznano mu godność samodzielnego członka Stanów Zjednoczonych.
- ↑ New-York mianowicie szczególniej energicznie uznaje wolność religijną. Konstytucja z 20 kwietnia 1777, art. XXXVIII. Poore II, s. 1338.
- ↑ Str. 151 i d. Zawiera 23 artykuły.
- ↑ Wydaną została w oryginale przez Maxa Fernand, porównaj: The Delaware Bill of Rights of 1776. American Historical Review III, 1898 s. 648 i d.
