Deklaracja praw człowieka i obywatela (Jellinek, 1905)/V

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Jerzy Jellinek
Tytuł	Deklaracja praw człowieka i obywatela
Wydawca	Księgarnia Powszechna
Data wyd.	1905
Miejsce wyd.	Warszawa
Tłumacz	Zofja Libkind-Lubodziecka
Tytuł orygin.	Die Erklärung der Menschen- und Bürgerrechte
Źródło	Skany na Commons
Inne	Cały tekst Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI
Indeks stron

›››

[29]

V.

Francuska deklaracja praw człowieka i obywatela.		Amerykańskie bills of rights.
Art. I. Ludzie rodzą się i pozostają równymi wobec prawa. Różnice społeczne mogą być oparte tylko na pożytku ogółu.  2. Celem wszelkiego stowarzyszenia politycznego jest zachowanie		Wirginja I. Wszyscy ludzie rodzą się jednakowo wolni i niezależni i mają pewne przyrodzone prawa, których, gdy łączą się w społeczeństwo, nie mogą pod żadnym warunkiem pozbawić

[30]

praw człowieka przyrodzonych i nie podlegających przedawnieniu. Temi prawami są wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciwko uciskowi.

swej potomności, mianowicie korzystanie z prawa do życia i wolności wraz z możnością zdobywania i posiadania własności, dążenia i osiągania szczęścia i bezpieczeństwa.  Massachusetts I. Wszyscy ludzie rodzą się wolnymi i równymi i mają pewne prawa przyrodzone, zasadnicze i nieodłączne[1].  Wirginja IV. Żaden człowiek, ani żadna grupa społeczna nie ma prawa do wyjątkowych lub odrębnych korzyści czy przywilejów w społeczeństwie, chyba tylko przez wzgląd na zasługi publiczne.  Massachusetts. Wstęp

[31]

		do konstytucji. Celem ustanowienia, podtrzymywania i sprawowania rządu jest zabezpieczenie istnienia państwa, ochraniania go i dostarczania jednostkom, w skład państwa wchodzącym, możności korzystania swobodnie i bezpiecznie z ich praw przyrodzonych i błogosławieństw życia.  Maryland IV. Doktryna nieopierania się władzy arbitralnej i uciemiężeniu jest niedorzeczna, niewolnicza i burząca szczęście ludzkości.
3. Zasada wszelkiej władzy tkwi z natury rzeczy w narodzie. Żadna instytucja, żadna jednostka nie może sprawować władzy, która nie pochodzi wyraźnie od narodu.		Wirginia II. Wszelka władza tkwi w narodzie, a zatem od niego pochodzi; urzędnicy są jego pełnomocnikami i sługami i są każdej chwili przed nim odpowiedzialni.
4. Wolność zasadza się na możności robienia wszystkiego, co nie szkodzi innym; dlatego		Massachusetts. Wstęp. Ustrój społeczny tworzy się przez dobrowolne zrzeszenie jednostek; jest

[32]

wykonywanie praw przyrodzonych każdego człowieka ma tylko te granice, które innym członkom społeczeństwa zapewniają korzystanie z tych samych praw. Granice te mogą być zakreślone tylko przez ustawę.		to umowa społeczna, na mocy której cały naród zgadza się z każdym obywatelem, a każdy obywatel z całym narodem, że wszyscy mają się rządzić pewnymi prawami dla powszechnego dobra.  Massachusetts X. Każda jednostka ma prawo do opieki społeczeństwa nad jej używaniem życia, swobody i własności zgodnie z istniejącymi prawami.
5. Prawo może zakazywać tylko czynów szkodliwych dla społeczeństwa. Wszystko, co nie jest zakazane przez prawo, nie może być wzbronione, i nikt nie może być zmuszony do czynienia tego, czego ono nie nakazuje.		Massachusetts XI. Każdy członek społeczeństwa powinien mieć zapewnioną możność uciekania się do pomocy praw dla obrony przed zniewagami i krzywdami, które mogą być wyrządzone jego osobie, własności lub dobremu imieniu.  Północna Karolina XIII. Każdy człowiek, ograniczony w swej wolności, może odwołać się do pomocy prawa i

[33]

		przeciwdziałać mu, jeśli jest niesprawiedliwie stosowane; tej pomocy nie wolno go pozbawić, ani z nią zwlekać.  Wirginja VII. Wszelka moc znoszenia lub wykonywania praw przez jakąkolwiek władzę bez zgody przedstawiciela narodu jest pogwałceniem praw i nie powinna mieć miejsca[2].
6. Prawo jest wyrazem woli powszechnej. Wszyscy obywatele mają prawo brać udział w tworzeniu go osobiście lub przez swych przedstawicieli. Powinno być jednakowe dla wszystkich, czy gdy roztacza opiekę, czy gdy karze. Wszyscy obywatele równi są wobec prawa, wszyscy mają jednakowy dostęp do		Maryland V. Prawo narodu do przyjmowania udziału w prawodawstwie jest najpewniejszem zabezpieczeniem wolności i podstawą wszelkiego wolnego rządu.  Massachusetts IX. Ma być zabezpieczoną wolność wyborów[3]; wszyscy członkowie tego społeczeństwa, posiadający kwalifikacje, ustanowione

[34]

wszelkich godności, miejsc i urzędów publicznych, zależnie od zdolności i bez żadnej innej różnicy, prócz tej, jaka tkwi w ich zaletach i uzdolnieniach.		przez formę ich rządu, mają jednakowe prawo obierać urzędników i być obieranymi na urzędy publiczne.  New-Hampshire XII. Mieszkańcy tego państwa nie mogą podlegać żadnym innym prawom prócz tych, na które bądź oni sami, bądź ich przedstawiciele wyrazili swą zgodę.
7. Żaden człowiek nie może być oskarżony, aresztowany ani uwięziony, prócz w wypadkach określonych przez prawo i z zachowaniem przepisanych przez nie form. Ci, którzy poduszczają, wydają, wykonywują lub każą wykonywać rozkazy samowolne, mają być ukarani; lecz każdy obywatel, wezwany lub aresztowany w imię prawa, powinien natychmiast usłuchać; opór czyni go winnym.		Massachusetts XII. Nikt nie może być pociągany do odpowiedzialności za przestępstwa, lub karany za nie, dopóki te nie zostaną mu dowiedzione ściśle i całkowicie, dokładnie i formalnie; albo też być zmuszony do oskarżania samego siebie, lub świadczenia przeciwko sobie; każdy ma mieć prawo dostarczenia wszelkich dowodów na swoją korzyść, do konfrontacji ze świadkami i do wysłuchania

[35]

własnej jego obrony lub obrońcy z jego własnego wyboru. Nikt też nie może być aresztowany, uwięziony, pozbawiony własności lub wyzuty z niej, pozbawionym praw lub przywilejów, wyjęty z pod opieki praw, wygnany lub pozbawiony życia, wolności albo majątku, jak tylko za wyrokiem swoich sędziów lub praw krajowych[4].  Wirginja X. Wszelkie prawo, na mocy którego urzędnik lub upelnomocniony mógłby otrzymać rozkaz rewidowania podejrzanych mieszkań bez udowodnienia spełnionego faktu, lub aresztowania osoby czy osób niewymienionych, lub których wina nie jest szczegółowo określona i

[36]

		dowodnie stwierdzona, jest krzywdą i gwałtem i nie może być wydane.
8. Prawo powinno ustanawiać kary tylko koniecznie potrzebne, i nikt nie może być ukarany inaczej, jak na mocy prawa wydanego i ogłoszonego przed spełnieniem przewinienia i legalnie zastosowanego.		New-Hampshire XVIII. Wszelkie kary mają być zastosowane względnie do natury przestępstwa[5].  Maryland XIV. Kar śmierci należy unikać, chyba że wymaga ich bezpieczeństwo państwa; odtąd nigdy i w żadnym wypadku nie ma być wydawane prawo stosowania okrutnych i niezwykłych cierpień i kar[6].  Maryland XV. Prawa wstecz obowiązujące, które karzą czyny popełnione przed ich wydaniem i jedynie przez nie uważane za przestępstwa, są uciemiężające, niesprawiedliwe i niezgodne z

[37]

		wolnością; odtąd żadne prawo nie może być wydane ex facto. Porówn. wyżej Massachusetts XII. Dalej
9. Ponieważ każdy człowiek uważany jest za niewinnego, dopóki nie został za winnego uznany, — zatem wszelka surowość, która w razie konieczności aresztowania nie byłaby potrzebna do ujęcia jego osoby, ma być ostro karcona.		Massachusetts XIV. Każda jednostka ma prawo być zabezpieczoną od nieuzasadnionej rewizji i aresztowania jej osoby, zajęcia jej domu, zabrania papierów i wszelkiego mienia.  Massachusetts XXVI. Żaden urzędnik ani instytucja prawna nie może wymagać szczególnych rękojmi ani zapewnień, nakładać nadmiernych grzywien[7].
10. Nikt nie może być niepokojony z powodu swych przekonań, nawet religijnych, byleby ich objawianie nie zakłócało porządku publicznego prawem ustanowionego.		New-Hampshire V. Każdy ma przyrodzone i nietykalne prawo chwalenia Boga zgodnie z nakazem własnego sumienia i rozumu; nikt nie może być urażanym,

[38]

		niepokojonym lub ograniczanym na swej osobie, wolności lub majątku za chwalenie Boga w sposób i w czasie najbardziej odpowiadającym nakazom jego sumienia, czy wyznania, uczuć i przekonania, o ile nie zakłóca on spokoju publicznego, lub nie przeszkadza innym w wykonywaniu ich obrządków religijnych.
11. Swoboda dzielenia się myślami i przekonaniami jest jednem z najcenniejszych praw człowieka, każdy więc obywatel może mówić, pisać, drukować swobodnie z zastrzeżeniem odpowiedzialności za nadużycie tej wolności w wypadkach, prawem przewidzianych.		Wirginja XII. Wolność druku jest jedną z największych rękojmi wolności i ograniczona być może jedynie przez rządy despotyczne.  Pensylwanja XII. Ludzie mają prawo do swobody słowa, pisma i publicznego głoszenia swych uczuć.
12. Dla zabezpieczenia praw człowieka i obywatela potrzebną jest władza publiczna. Władza ta więc jest ustanowioną		Pensylwanja V. Rząd jest lub powinien być ustanowiony dla dobra ogółu, roztaczania opieki i zapewnienia

[39]

dla korzyści wszystkich, a nie dla prywatnego użytku tych, komu jest powierzoną.		bezpieczeństwa jednostek, narodu lub społeczeństwa, nie zaś dla zysków i korzyści pojedynczego człowieka, rodziny, czy grupy ludzi, którzy są jedynie cząstką tego społeczeństwa.
13. Na utrzymanie władzy publicznej i na wydatki administracyjne koniecznym jest podatek powszechny, który powinien być rozłożony równo pomiędzy wszystkimi obywatelami w stosunku do ich środków.		Massachusetts X. Każda jednostka ma prawo do opieki społeczeństwa w korzystaniu z życia, wolności i własności zgodnie z istniejącymi prawami. Tem samem obowiązana jest do przyczyniania się do kosztów tej opieki, ofiarowywania usług osobistych, lub ich równoważnika w razie potrzeby.
14. Wszyscy obywatele mają prawo sami lub przez swych przedstawicieli sprawdzać konieczność podatku powszechnego, zgadzać się nań dobrowolnie, pilnować sposobu jego użycia, określać jego rodzaj, źródła,		Massachusetts XXII. Żadne zapomogi, ciężary, opłaty, podatki lub obowiązki nie mogą być ustanawiane, nakładane lub pobierane pod jakimkolwiek pozorem bez zgody narodu lub jego przedstawicieli w

[40]

sposób ściągania i czas trwania.		prawodawstwie. Porówn. wyżej Wirginja II, dalej
15. Społeczeństwo ma prawo domagać się od każdego urzędnika publicznego zdania sprawy z jego czynności.		Massachusetts V. Ponieważ wszelka władza tkwi w narodzie i z niego wypływa, wszyscy zatem urzędnicy i przedstawiciele państwowi, sprawujący władzę prawodawczą, wykonawczą, lub sądową, są zastępcami i pośrednikami narodu i są przed nim każdej chwili odpowiedzialni.
16. Społeczeństwo, w którem nie jest zapewnionem zabezpieczenie praw, ani określonym podział władzy, nie posiada konstytucji.		New-Hampshire III. Ludzie, łącząc się w społeczeństwo, zrzekają się niektórych swych przyrodzonych praw na rzecz ogółu, w celu zabezpieczenia sobie jego opieki; bez takiego odpowiednika zrzeczenie się nie miałoby wartości.  Massachusetts XXX. W rządzie tego społeczeństwa wydział prawodawczy nie może nigdy sprawować władzy wykonawczej i sądowej, lub

[41]

		którejkolwiek z nich; wydział sądowniczy nie może nigdy sprawować władzy prawodawczej i wykonawczej, lub którejkolwiek z nich; wydział wykonawczy nie może nigdy sprawować władzy prawodawczej i sądowej, lub którejkolwiek z nich; a to w celu, by rządziły prawa nie zaś ludzie.
17. Ponieważ własność jest prawem nietykalnem i świętem, nikt nie może być jej pozbawiony, chyba że wymaga tego potrzeba publiczna, prawnie stwierdzona, i pod warunkiem sprawiedliwego uprzedniego odszkodowania.		Massachusetts X. ...żadna cząstka własności prywatnej nie może być słusznie odjęta lub obrócona na cele publiczne bez zgody osobistej, lub przedstawicielstwa narodowego... Ilekroć zaś potrzeby publiczne wymagać będą obrócenia własności jakiej jednostki na użytek ogółu, powinna ona otrzymać odpowiednie wynagrodzenie.  Wermont II. Własność prywatna powinna być podporządkowana celom publicznym, o ile

[42]

wymaga tego potrzeba; a zatem, ilekroć własność prywatna użyta zostaje na cele publiczne, właściciel powinien otrzymać odpowiednie wynagrodzenie pieniężne.

1. Boutmy st. 424 utrzymuje, że deklaracja wirginijska odrzuca równość w przeciwieństwie do deklaracji francuskiej; dlatego dodaliśmy w tekście równoległy ustęp z deklaracji massachusettskiej. Zdaje się, że Boutmy zna wogóle deklaracje amerykańskie tylko z moich cytat!
2. Porówn. angielski bill of rights 1.
3. Bill of rights 8.
4. Magna Charta 39.
5. Magna Charta 20.
6. Angielski bill of rights 10.
7. Angielski bill of rights 10.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronach autora: Georg Jellinek i tłumacza: Zofia Lubodziecka.