Encyklopedia Muzyczna PWM/Pachulski Henryk
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedia Muzyczna PWM |
| Wydawca | Polskie Wydawnictwo Muzyczna |
| Data wyd. | 1979-2012 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Pachulski Henryk, *4 X 1859 Łazy (k. Siedlec), †XII 1921 Moskwa, pianista, kompozytor i pedagog. Studiował do 1876 w Instytucie Muz. w Warszawie grę na fort. u R. Strobla, harm. i kontrap. u S. Moniuszki, potem u W. Żeleńskiego. Studia pianist. kontynuował w konserw. w Moskwie: od I 1880 do III 1881 u N. Rubinsteina, od 1882 u P. Pabsta; ponadto uczył się kontrap. u A. Areńskiego. 1885 otrzymał dyplom „artysty wyzwolonego”. 1886 podjął dzięki protekcji P. Czajkowskiego pracę w konserw. w Moskwie, prowadził klasę fort. w zakresie kursu wyższego przez 35 lat, aż do końca życia; tamże 1916 otrzymał tytuł profesora.
Działalność pianist. rozpoczął P. już po studiach w Warszawie, koncertując w różnych miastach. Po ukończeniu konserw. w Moskwie występował zarówno w Warszawie (1885 w Resursie Obywatelskiej, 1898 w WTM i w Dolinie Szwajcarskiej, gdzie prowadził wykonanie swej Suity na ork.), jak i w Moskwie (1897, 1898 koncert kompozytorski, 1909, 1910) oraz w Petersburgu (1899 koncert kompoz.). Po koncercie w Resursie Obywatelskiej, na którym P. wykonał utwory J.S. Bacha, Schumanna, Chopina i Liszta J. Kleczyński napisał: „Dziś należy zaliczyć p. Pachulskiego do artystów o technice pierwszorzędnej: niepospolita siła, bogate i urozmaicone dotknięcie, wyrobienie palców znakomite, oktawy sprężyste i biegłe, tryl, jasność w grze, wszystko znajduje się w porządku i tworzy całość bardzo dobrą” (EMTA 1885 nr 114); XII Rapsodia węgierska Liszta zdobyła uznanie recenzenta, interpretację utworów Chopina Kleczyński ocenił jednak krytycznie. P. uczestniczył także w wykonywaniu muzyki kam. W programie jego koncertu w Moskwie (1897) znalazły się: Sonata a-moll na skrz. i fort. I.J. Paderewskiego oraz Trio fortepianowe F. Schuberta.
P. skomponował ok. 100 utworów fort., m.in. Polonaise op. 5, Concert Etude op. 7, 2 sonaty — op. 10 i op. 27, liczne preludia, etiudy, walce, mazurki, impromptus; pisał transkrypcje fort. na 2 i 4 ręce utworów ork. i kam., m.in. Czajkowskiego (IV, V i VI Symfonia, Kaprys włoski, uwertura-fantazja Hamlet, Pezzo capriccioso op. 62, Sekstet smyczkowy „Souvenir de Florence” op. 70), A. Areńskiego (Kwartet smyczkowy G-dur), W. Żeleńskiego (Suita tańców polskich) i S. Moniuszki (O matko moja, wyd. Gebethner i Wolff). Ponadto napisał kilka utworów ork., kam. i wok. Do jego najważniejszych komp. symfonicznych można zaliczyć Suitę op. 13 (wyk. w Moskwie 1898 pod dyr. R. Bulleriana i 1899 pod dyr. W. Safonowa oraz kilkakrotnie w Warszawie pod dyr. autora, Z. Noskowskiego i H. Windersteina), Marsz uroczysty op. 15 napisany dla uczczenia 100. rocznicy urodzin A. Mickiewicza (wyk. w Warszawie 1900 pod dyr. E. Młynarskiego), Fantazję op. 17 na fort. i orkiestrę. Kompozycje P. nie są wolne od eklektyzmu, przejawiają wpływy wielu twórców — od Schumanna po Liszta, Czajkowskiego, Areńskiego i S. Taniejewa. P. często posługiwał się techniką polifon. (np. Studia kanoniczne op. 26), w utworach fort. stawiał wykonawcy znaczne wymagania techn. Jego utwory lapidarnie scharakteryzował J. Kleczyński, pisząc: „[...] w mniejszej ich liczbie przejawiało się natchnienie, w większej robota niekiedy trudna, ale świadcząca o dobrych i gruntownych studiach” (EMT 1894 nr 563). Muzyka P. była jednak dosyć znana w swoim czasie, co stwierdza autor art. w czasop. „Świat” 1912 nr 25, napisanego z okazji 25-lecia pracy P. w konserw. w Moskwie, i zamieszczona w nim wiadomość o nadaniu mu przez Nowojorskie Stow. Kompozytorów (prawdopod. chodzi tu o Society of American Musicians and Composers) zaszczytnego tyt. honorowego członka.
Twórczość muzyczna P., jak również jego biografia nie są dotychczas w pełni opracowane. W literaturze muz. pojawiają się niekiedy błędne sformułowania, że P. był muzykiem domowym Nadieżdy von Meck, protektorki P. Czajkowskiego, i towarzyszył jej w podróżach zagranicznych do Wiednia, Monachium i Paryża; de facto muzykiem domowym i sekretarzem (a później zięciem) N. von Meck był jego brat Władysław, skrzypek i również kompozytor; u N. von Meck pracował Albert P., ojciec obu muzyków, zatrudniony jako leśniczy i zarządca jej dóbr. Nie rozstrzygnięta jest również kwestia przynależności narod. P., uważanego przez jednych pisarzy za pol., a przez innych za ros. pianistę, kompozytora i pedagoga. Uczestnicząc intensywnie w ros. życiu muz. i naukowym P. wykazywał jednak uczynność wobec pol. środowiska w Moskwie (szczeg. w stosunku do kształcącej się tam pol. młodzieży), ustawicznie włączał do programów koncertowych muzykę pol.; w pracy Biografie kompozytorów (1904) opracował dział pol., zaś opracowanie lud. pieśni pol., z powodzeniem przedstawionych w Moskwie i w Petersburgu, dało asumpt do powołania go na członka rzeczywistego Tow. Etnograficznego przy uniw. w Moskwie.
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.