Encyklopedia Muzyczna PWM/Regamey Konstanty
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedia Muzyczna PWM |
| Wydawca | Polskie Wydawnictwo Muzyczna |
| Data wyd. | 1979-2012 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Reagmey
2. Konstanty, *28 I (15 I) 1907 Kijów, †27 XII 1982 Lozanna, kompozytor, pianista, krytyk i pisarz muzyczny oraz filolog orientalista, syn Konstantego Kazimierza. Mając 5 lat rozpoczął naukę gry na fort. pod kier. matki, nast. uczył się prywatnie u R. Gliera; z lat dziecięcych pochodzą jego pierwsze zach. utwory fort. (Mazurki, Barkarola i Souvenir de jeunesse). Od 1920 mieszkał w Warszawie, gdzie uczęszczał do gimnazjum, uczył się gry na fort. u J. Turczyńskiego i teorii muz. u F. Szopskiego. Skomponował wówczas 2 Preludia oraz pieśni do tekstów ros. symbolistów. 1931 ukończył na UW filologię klas. i orientalną. 15 XI 1932 zadebiutował jako krytyk muz. artykułem o IV Symfonii koncertującej Szymanowskiego, nast. publikował art. w „Zet” i „Prosto z mostu”. W tymże r. podjął studia w zakresie filologii orientalnej i lingwistyki w Ecole des Hautes Etudes i w Collège de France w Paryżu. 1935 uzyskał na UW stopień dra z zakresu filologii hind. i gramatyki porównawczej języków indoeuropejskich. 1937 przedstawił rozprawę habilitacyjną i jako doc. prywatny podjął wykłady. Przebywał w kręgach inteligencji i ziemiaństwa o orientacji artyst., spotykał się wielokrotnie z K. Szymanowskim, J. Iwaszkiewiczem, B. Micińskim, K.I. Gałczyńskim, J. Braunem, J. Stempowskim. 1937 poślubił Annę Janinę Kucharską, studentkę filologii romańskiej z Krakowa. Do wybuchu II wojny świat. prowadził ożywioną działalność krytyczną. 1937–39 był red. dwumiesięcznika „Muzyka Współczesna”, 1938–39 red. nacz. miesięcznika „Muzyka Polska”; 1939 uczestniczył w przygotowaniu festiwalu MTMW w Warszawie i w Krakowie. Podczas okupacji pracował jako pianista w kawiarniach. Ze względu na obywatelstwo szwajc. miał łatwiejszą sytuację, gdyż nie podlegał bezpośrednim kontrolom Gestapo. Nawiązał zatem współpracę z Armią Krajową, 1942 pełnił funkcję kuriera (o pseud. Czesław Drogowski); w jego mieszkaniu znajdowały schronienie osoby ukrywające się, a kompozytorzy oddawali swoje rękopisy na przechowanie (np. R. Palester i inni).
K. R. debiutował jako kompozytor na koncertach konspiracyjnych. 1942 zaprezentował Pieśni perskie zinstrumentowane za sugestią K. Sikorskiego, który udzielił mu kilku lekcji komp.; 6 VI 1944 wykonany został Kwintet; wrażenia z tego koncertu zostały przekazane wiele lat później we wspomnieniu W. Lutosławskiego. Po klęsce powstania warszawskiego K. R. z matką znalazł się w obozie koncentracyjnym w Sztutowie pod Gdańskiem, a nast. w obozie pod Hamburgiem, skąd jako obywatel szwajc. został zwolniony i w XI 1944 przybył do Lozanny.
W IV 1945 K. R. został zatrudniony na uniw. w Lozannie, także na uniw. we Fryburgu od 1946 jako prof. nadzwyczajny lingwistyki ogólnej; w Lozannie najpierw był lektorem języka ros. i języków orientalnych, od 1949 wykładał o językach i cywilizacji słow. i orientalnej, od 1957 prof. zwyczajny. W III 1947 przyjechał do Krakowa, był obecny na prawykonaniu wersji ork. Pieśni perskich. Nie porzucając twórczości kompoz. (Kwartet smyczkowy, Wariacje i temat) K. R. poświęcił się pracy badawczej w dziedzinie filologii orientalnej i sanskrytu, 1949–50 wygłaszał wykłady w Indiach i Egipcie, był delegatem na XXII Międzynarodowy Kongres Orientalistów w Istambule. 1954–62 był wraz z P. Meylanem red. pisma „Feuilles Musicales”; należał do Société Linguistique w Paryżu. 1955 na festiwalu w Donaueschingen odbyło się prawyk. Pięciu etiud, które dzięki oryginalności brzmienia i wirtuozerii wok. należą do jego najbardziej cenionych utworów. 1956 był jednym z inicjatorów programu zbliżenia kultur Wschodu i Zachodu (UNESCO); przebywał w Nowym Delhi, gdzie spotkał się z Dalaj Lamą. 1959 podjął pracę nad operą Don Robott, której nie ukończył.
W 1962 odbył tournée koncert. ze skrzypaczką Anne-Marie Gründer po Związku Radz. Po powrocie skomponował Pięć poematów Jeana Tardieu na chór a capp., uznanych przez krytykę za utwór bliski estetyce W. Lutosławskiego, których prawykonanie na Międzynarod. Festiwalu Muzyki Współcz. „Warszawska Jesień” 1964 przyniosło mu spektakularny sukces. 1963–68 był prezesem Assoc. des Musiciens Suisses oraz sekcji szwajc. MTMW, a 1964 utworzył szwajc. Radę Muzyczną i został jej przewodn. Pozostawał w bliskich kontaktach z P. Sacherem, który wielokrotnie dyrygował prawykonaniami jego utworów. 1968 ponownie odwiedził Polskę, jako gość festiwalu Warsz. Jesień. 1973 skomponował na zamówienie opery w Hamburgu drugą operę Mio, mein Mio. 1969–73 był członkiem prezydium MTMW. 1970 napisał kantatę Alfa, a 1976 koncert podwójny Lila dedykowany P. Sacherowi. 1977 zakończył pracę na uniw. we Fryburgu i w Lozannie i przeszedł na emeryturę; w tymże r. przebywał w Baranowie, gdzie pol. środowisko muz. obchodziło 70. rocznicę jego urodzin. W IX 1978 objęty prawie całkowitym paraliżem znalazł się w klinice w Lozannie. W kontynuowaniu pracy nad kantatą Visions pomagał mu kompozytor J. Balissat, któremu K. R. dyktował ten utwór. Na wózku inwalidzkim K. R. uczestniczył w uroczystym prawykonaniu Visions w katedrze w Lozannie, odnosząc swój ostatni wielki sukces artystyczny.
19 V 1983 na uniw. w Lozannie odsłonięte zostało popiersie kompozytora. 22 XI 1991 w Lozannie umarła żona K. R., archiwa kompozytora przekazane zostały do Bibliothèque Cantonale et Universitaire. 1987 w Warszawie odbyło się sympozjum ZKP poświęcone jego twórczości; staraniem Zarządu Oddz. Krakowskiego ZKP i z udziałem Pro Helvetii wiosną 1993 odbyły się w Polsce koncerty uświetniające 10. rocznicę śmierci K. R., a wiosną 1995 w Kijowie, we Lwowie i Drohobyczu. 1994 Barbara Halska założyła Ensemble Regamey, który w ramach 6. Międzynarod. Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich wykonał Kwintet. 2002 dla uczczenia 20. rocznicy śmierci odbyło się w Krakowie pierwsze pol. wykonanie Symfonii inkantacji.
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.