Encyklopedia Muzyczna PWM/Salieri Antonio
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedia Muzyczna PWM |
| Wydawca | Polskie Wydawnictwo Muzyczna |
| Data wyd. | 1979-2012 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Salieri Antonio, *18 VIII 1750 Legnago (k. Wenecji), †7 V 1825 Wiedeń, wł. kompozytor. Gry na skrz. uczył go brat, Francesco S., a na klawes. i organach G. Simoni. Po śmierci rodziców, ok. 1765 S. przeniósł się do Wenecji, gdzie kontynuował naukę pod kier. F. Paciniego (śpiew) i G.B. Pescettiego (komp.). W 1766 zabrał go do Wiednia przebywający w Wenecji kompozytor dworu ces. F.L. Gassmann i zapewnił mu dalszą edukację muz. W 1769 S. napisał swoją pierwszą operę, Le donne letterate. W krótkim czasie zyskał poparcie wpływowego już wówczas P. Metastasia, a rozgłos przyniosła mu wyst. w VI 1771 w Wiedniu opera Armida, nawiązująca do założeń reformy dram. Glucka. Jako następca Gassmanna S. został 1774 dworskim Kammerkomponist, a także kapelm. opery wł. Poparcie ces. Józefa II było mu pomocne również we Włoszech i Francji. Na uroczyste otwarcie 1778 La Scali w Mediolanie (ówcześnie pod panowaniem Austrii) napisał operę seria L'Europa riconosciuta, a 1781 na zamówienie cesarza singspiel Der Rauchfangkehrer dla Burgtheater w Wiedniu. W 1782 Gluck przekazał S. zamówienie Opery w Paryżu na tragedię lir.; S. napisał wówczas Danaidy (Les Danaïdes), wyst. z sukcesem 1784, i otrzymał zamówienia na dwie następne fr. opery, z których druga, Tarare do libr. P.A. de Beaumarchais, przyniosła mu wielki triumf.
1783 na dworze wiedeńskim zaangażowana została wł. trupa operowa, co podniosło rangę opery buffa. S. wystawił z tym zespołem w Burgtheater własną operę La scuola de’ gelosi, a nast. jako dyrygent brał udział w premierach oper m.in. G. Paisiella, V. Martína y Soler i W.A. Mozarta. Współpracował z L. Da Pontem oraz z G.B. Castim; 1788 Józef II zamówił u niego wł. wersję Tarare do libr. L. Da Pontego, a opera wyst. 1788 pt. Axur, re d’Ormus uświetniła zaślubiny arcyks. Franciszka z ks. Elżbietą Wirtemberską. W tym samym roku S. objął funkcję kapelm. na dworze ces., którą pełnił do emerytury (1824). Po śmierci Józefa II (1790) został zdymisjonowany ze stanowiska w teatrze dworskim, natomiast nadzorował rekrutację instrumentalistów, śpiewaków, a nawet budowniczych organów. Zajmował się gromadzeniem instrumentów oraz muz. archiwum dworskim, a przede wszystkim był odpowiedzialny za planowanie muz. oprawy wydarzeń, związanych m.in. z kongresem wiedeńskim (faworyzował utwory rel. J.G. Albrechtsbergera, J. i M. Haydnów, G. Reuttera mł., J. Eyblera, L. Hofmanna i W.A. Mozarta). Jako prezydent Tonkünstler-Sozietät organizował i prowadził koncerty na cele charytatywne. Spośród wszystkich późnych oper (trzech do libr. G. De Gamerry i trzech C.P. Defranceschiego) największy sukces przyniosła mu Palmira, regina di Persia, a także (wznawiany obec.) Falstaff. Ostatni ukończ. utwór sceniczny S. — singspiel Die Neger, wyst. 1804 — nie wzbudził już większego zainteresowania.
S. wiele czasu poświęcał pracy pedag., szczególnie po 1804. Specjalizował się w kształceniu sopranów kolorat., uczył m.in. Catharinę Cavalieri i córki Gassmanna: Therese Rosenbaum i Marię Annę Fux. Do grona jego uczniów w zakresie kompozycji należeli m.in. L. van Beethoven, F. Schubert, J.N. Hummel, I. Moscheles, G. Meyerbeer, C. Czerny oraz F. Liszt. Był jednym z założycieli Musikakademie (1817) oraz Gesellschaft für Musikfreunde w Wiedniu. W uznaniu zasług odznaczony został 1815 orderem Legii Honorowej oraz 1816 Złotym Medalem, przyznanym w 50. rocznicę jego przyjazdu do Wiednia.
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.