Encyklopedia Muzyczna PWM/Zarębski Juliusz
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedia Muzyczna PWM |
| Wydawca | Polskie Wydawnictwo Muzyczna |
| Data wyd. | 1979-2012 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Zarębski, Zarembski, Juliusz, Jules, Karol, *28 II lub 3 III 1854 Żytomierz (Ukraina), †13 IX 1885 Żytomierz, pol. pianista, kompozytor i pedagog. Dokładne ustalenie dnia jego urodzin jest problematyczne, gdyż w zach. dokumentach występują dwie różne daty. Był drugim dzieckiem w szlacheckiej rodzinie rejestratora sądowego Karola Z. i Anastazji z Czeszejków-Sochackich. Naukę gry fort. rozpoczął w 1860. Najpierw uczyła go matka, później Ł. Rucińska; lekcji muzyki udzielał mu nadto czes. skrzypek A. Nesvatba. Z koncertami publicznymi w salonach Żytomierza występował od 1865, grając m.in. własne komp. W l. 1867–70 uczył się w gimn. w Żytomierzu. 1870–72 odbył studia w konserw. w Wiedniu w klasie fort. J. Dachsa i komp. F. Krenna, uzyskując najwyższą ocenę za grę fort. i złoty medal w dziedzinie komp. za pracę dyplomową Trio fortepianowe As-dur JZBO 9 (zag.). Na pocz. 1873 udał się do Petersburga, gdzie w maju uzyskał w tamtejszym konserw. dyplom w zakresie komp. i gry na fort. jako ekstern. Później na ponad rok powrócił do Żytomierza, tamże kilkakrotnie koncertował, wystąpił także na pocz. 1874 z recitalami w Odessie i Kijowie. W X 1874 rozpoczął studia pianist. u F. Liszta w Rzymie. Wraz z nim odbył wiele podróży, m.in. do Bayreuth na festiwal Wagnerowski (VIII 1876). Liszt wysoko oceniał umiejętności pianist. i kompoz. Z., który do końca życia darzył mistrza uczuciem głębokiego szacunku i przyjaźni. 1875 Z. zaczął udzielać lekcji gry fort., głównie w kręgach arystokracji. W tym okresie nastąpiło spotkanie z późn. żoną, pianistką Johanną (Janiną) Wenzel, również uczennicą Liszta. 1876 Z. intensywnie rozwijał działalność koncert., występując w Neapolu, Rzymie, Konstantynopolu i Warszawie. 17 III 1877 miał miejsce jego debiut pianist. w Paryżu. Podczas koncertów grywał gł. utwory Chopina, Beethovena i Liszta, a także własne, m.in. Wielką fantazję. Latem 1877 zawarł znajomość z A. Borodinem, który pozostawił dobrą opinię o próbach kompoz. Z. i o jego talencie pianist. W XI tegoż roku Z. odniósł sukces jako solista w IV Koncercie fortepianowym H. Litolffa w Paryżu, Berlinie i Wiedniu, a 4 XII wraz z J. Wenzel wziął udział w recitalu w Berlinie. Paryskie występy Z. zostały dobrze przyjęte i spowodowały, że konstruktorzy fort., bracia E. i A. Mangeot, zwrócili się doń w III 1878 z propozycją rozpropagowania ich wynalazku — fort. o dwóch klawiaturach. Z. silnie zaangażował się w to przedsięwzięcie, opanował grę na fort. „Mangeot” w ciągu dwóch miesięcy i już 10 V 1878 odbyła się w Institut Musical w Paryżu pierwsza publiczna prezentacja tego instr., w której uczestniczyło szereg osobistości muz., zaś miesiąc później fort. „Mangeot” został przedstawiony podczas Wystawy Świat. w Paryżu. Nadto Z. poświęcił mu broszurę Le piano à claviers renversés..., w której wyjaśnił jego zasady konstrukcyjne i opisał technikę gry, zaproponował też dlań formę notacji na systemie czterech pięciolinii. Utwory Z. na fort. „Mangeot” nie zachowały się, choć artysta do końca życia prezentował ten instr. podczas koncertów. Fort. „Mangeot”, na którym grywał Z., znajdował się do 1939 w konserw. w Warszawie, spłonął jednak podczas wojny.
1 I 1879 Z. zawarł w Żytomierzu związek małżeński z J. Wenzel. 29 XI 1879 odbył się jego recital w konserw. w Brukseli, podczas którego grał zarówno na zwykłym fort., jak i na fort. „Mangeot”. Odniesiony wówczas sukces sprawił, że 30 I 1880 otrzymał stanowisko profesora gry fort. w tej uczelni, na którym pozostał do końca życia. Stabilizacji zawodowej i rodzinnej (1880 przyszła na świat córka Wanda, jedyne dziecko Z.) zaczęła jednak zagrażać choroba płuc, której pocz. pojawiły się już ok. 1880 i która przerodziła się w gruźlicę. Od 1879 zaczęły się ukazywać drukiem komp. Z., nakładem wydawn. braci Schott, Simona, B & H, Hainauera, Forberga i Cranza. Dopomógł w tym Liszt, który własnym autorytetem przekonywał wydawców do wartości utw. swego ucznia. 1880–82 Z. występował z recitalami w Cercle Artistique et Littéraire w Brukseli, niekiedy w duecie z żoną. 4 V 1882 zostały wyk. w Brukseli dwa tańce galicyjskie z op. 2 w oprac. na ork. Liszta, który później dokonał też instr. Mazurka op. 4 nr 2. W l. 1882–83 Z. był członkiem tria fort. (wraz ze skrzypkiem J.-B. Colynsem i wiolonczelistą J. Servais’m). Tę współpracę musiał jednak zarzucić z powodów zdrowotnych — rozwój gruźlicy zmusił go do kuracji w Soden k. Frankfurtu (VIII 1883) i Davos (od XII 1883 do wiosny 1884). Pomiędzy tymi dwoma wyjazdami, jesienią 1883, wystąpił po raz ostatni w Warszawie na prywatnym koncercie u wyd. F. Gebethnera. Z prowadzonej z Davos korespondencji Z. z J.I. Kraszewskim wynika, iż nosił się on z zamiarem napisania opery pol., wzorowanej na Wagnerowskim dramacie muz. Na pocz. 1885 skomponował Kwintet fortepianowy g-moll op. 34, którego prawyk. odbyło się 30 IV 1885 w konserw. w Brukseli na koncercie poświęconym wyłącznie utworom Z. Jego ostatnie występy miały miejsce latem 1885 w Hal k. Brukseli (z udziałem Liszta) i w Antwerpii. Na początku VIII 1885 Z. wyjechał na wakacje do rodzinnego Żytomierza, gdzie zmarł (13 IX 1885) i został pochowany (16 IX). Dwa lata po śmierci kompozytora rodzina ufundowała w katedrze w Żytomierzu pamiątkową tablicę ku jego czci.
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.