Encyklopedja Kościelna/Adopcjaniści

<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom I)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1873
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Indeks stron
Artykuł w Wikipedii

›››

[49] Adopcjaniści, albo Adopcjanie. Tak się nazywali heretycy, którzy utrzymywali, że Chrystus, według swej natury ludzkiej, jest tylko przybranym Synem Boga. Już dla zbicia błędu Nestorjusza,. Kościół na powszechnym soborze w Efezie (r. 431) określił stosunek dwojakiej natury J. Chrystusa, mówiąc, że Chrystus łączy dwie natury w jednej osobie; tak więc, ze względu jednej osoby Chrystusa, przymioty boskie i ludzkie są w nim zjednoczone; ze względu natur są rozdzielone. Sobór chalcedoński (r. 451) jeszcze ściślej określił naukę o dwóch naturach w Chrystusie, stanowiąc, że zjednoczenie dwóch natur nie dopuszcza całkowitego zmieszania się, zlania się w jedno tych natur (ἀσυγχύτως i ἀτρέπτως), ale tak samo i całkowitego rozdziału, rozłączenia (ἀδιαιρέτως i ἀχωρίστως). Przy końcu VIII w., Elipand, arcyb. w Toledo, które było naówczas pod panowaniem Maurów, zrozumiawszy niedokładnie kilka objaśnień Izydora z Sewilli i kilka ustępów z liturgji mozarabickiej, nie mógł rozwiązać tego pytania: „Czy Jezus Chrystus, pod względem człowieczeństwa, jest prawdziwym, czy też tylko przybranym Synem Boga?“ Zapytany Feliks, bis. UrgeuUrgelu, w marchji hiszpańskiej, zostającej pod panowaniem Karola W., odpowiedział: „że Chrystus, pod względem swéj natury boskiej, jest prawdziwym synem Boga (proprius Dei Filius), a zaś pod względem swej natury ludzkiej, jest tylko przybranym Synem, tak jak wierni przez Chrzest są przybrani od Boga i stają się jego dziećmi“. Taki adopcjanizm był widocznym błędem i powrotem do herezji nestoriańskiej; co bardzo dobrze [50]pojął Alkuin i wyłożył w pierwszej z siedmiu ksiąg przeciw Feliksowi, c. 11: Sicut Nestoriana impietas in duas Christum divisit personas propter duas naturas, ita et vestra indocta temeritas in duos eum dividit filios, unum proprium, alterum adoptivum. Si vero Christus est proprius Filius Dei Patris et adoptivus, ergo est alter et alter. Feliks znalazł nie mało zwolenników na północy Pirenejów, ale i przeciw niemu powstało wielu, na których czele stanęli: Beatus de Libana i uczeń jego Eterjusz, bis. z Osma, i wielu innych teologów hiszpańskich, francuskich i uczonych świeckich, a głównie Alkuin. Sobór w Ratyzbonie, zwołany na żądanie Karola W. r. 793, potępił Adopcjanów. Feliks odwołał swój błąd, i odwołanie powtórzył tegoż roku w Rzymie przed Adrjanem I, Pap. Ale, zaledwie wrócił do swojej djecezji, zaczął na nowo głosić swoje błędne zdania, które raz jeszcze sobór, licznie w Frankfurcie zwołany, r. 794 potępił. Kiedy sobór w Rzymie, pod Papieżem Leonem III r. 799, potwierdził uchwały sob. frankfurckiego, Feliks znajdował się na soborze akwizgrańskim, gdzie go Alkuin ostatecznie przekonał, po kilkodniowych rozprawach. Wyrzekł się więc błędu, lecz że mu niedowierzano, dla tego wzbroniono mu wrócić do Hiszpanji i oddano pod dozór arcybiskupa Lyonu, Leidrada, gdzie pod Agobardem, następcą Leidrada, um. r. 816 w jedności Kościoła. Elipand zaś trwał w herezji aż do śmierci (r. 800). Kiedy przytoczone sobory, a głównie Alkuin, walczyli energicznie i zwycięzko przeciw adopcjanizmowi, Benedykt, opat z Anianu, Leidrad, arcybis. lyoński, i Nefried, arcybis. Narbonny, pracowali nad wytępieniem rzeczonej herezji pośród ludu tak dalece, że adopcjanizm nie przeżył Feliksa. Kontrowersja ta przyniosła tę korzyść Kościołowi, że teologowie hiszpańscy i francuzcy pilniej zgłębiali źródła teologji dogmatycznej w Ojcach Świętych, i że religijne życie ożywiało się wśród tych rozpraw.  (Fritz) X. M. G.