Encyklopedja Kościelna/Adrjan
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Adrjan, cesarz rzym. (117—138). Wspominamy tu tylko o jego stosunku z żydami i chrześcjanami. Gdy A. wstępował na tron, Martius Turbo uśmierzał żydów, którzy podnieśli rokosz w Palestynie. Przez 15 lat potém zachowali się spokojnie, pracując żarliwie nad podźwignięciem Jerozolimy, gdy Adrjan wysłał tam kolonię i odbudowanemu miastu dał nazwę Aelia Capitolina. Aelia była nazwą jego rodziny, Capitolina zaś świątyni poświęconej Jowiszowi kapitolińskiemu, wzniesionej w tém miejscu, gdzie niegdyś stał kościół prawego Boga. Niebawem żydzi powstali na nowo. Cesarz odwołał z Brytanji Juljusza Severa na poskromienie żydów, czego też ten dokonał po uporczywej i krwawej wojnie (136). Adrjan kazał zorać grunt, na którym stał kościół, a odbudować Elię i zaludnić ją kolonistami rzymskimi. Pod karą śmierci nie wolno było żydom zbliżać się do Jerozolimy tak blisko, aby ją widzieć mogli; wolno im było tylko ją oglądać raz w rok, w rocznicę zburzenia miasta przez Tytusa, aby opłakiwać mogli dowoli swoje nieszczęście. A naigrawając się z nieszczęsnych, po nad bramą Elji kazał umieścić marmurowy obraz świni. — Nie lepiej też zachował się względem chrześcjan. W miejscu zmartwychwstania Chrystusa kazał postawić posąg Jowisza; na Golgocie umieścił Wenerę marmurową; w Betleem zasadził lasek na cześć Adonisa, któremu poświęcił grotę, w której narodził się Zbawiciel. Wierni pochodzący z żydów, musieli wraz z żydami opuścić miasto, gdzie od śmierci Symeona, t. j. od 107 do 137 r., mieli trzynastu biskupów, pochodzących z izraela. W Jerozolimie mogli pozostać tylko chrześcjanie pochodzący z pogan. — Sulpicjusz Sewer mówi, że czwarte prześladowanie chrześcjan miało miejsce za Adrjana, ale ani Meliton, ani Tertuljan, ani Euzebjusz nie zaliczają tego cesarza do prześladowców. Można jednak pogodzić oba te zdania: A. nie nakazywał nowego prześladowania, ale nie usunął też praw wydanych pko chrześcjanom, i dla tego rządcy prowincji mogli robić, jak im się podobało, znajdując zresztą zachętę do prześladowania w znanej Adrjana nienawiści do żydów, a w przywiązaniu do poganizmu. W rzeczy też samej wielu chrześcjan było wówczas prześladowanych, umęczonych, i św. Hieronim mógł był nazwać ówczesne prześladowanie jedném z najcięższych. Quadratus, uczeń Apostołów (którego mieszać nie należy z Quadratusem, bisk. ateńskim, żyjącym o. 170 r.) i Arystydes podali 131 r. cesarzowi apologję chrześcjan, zachowaną jeszcze do czasów Euzebjusza, a później zagubioną. Zdaje się, że ta apologja spowodowała pewną ulgę w losie chrześcjan, tém bardziej, że apolegetów poparły przyjazne dla chrześcjan przedstawienia Serenjusza Graniana, prokonsula Azji. Na przedstawienia te Adrjan odpowiedział następnym edyktem, wydanym do Minucjusza Fundana: „Otrzymałem pismo Graniana, po którym nastąpiłeś. Rzecz wydaje mi się godną uwagi, ponieważ nie należy niepokoić tych ludzi (chrześcjan), ani popierać złośliwych denuncjacji. Jeżeli mieszkańcy prowincji mają co pewnego na poparcie swoich oskarżeń i jeżeli mogą je uzasadnić przed trybunałem, niech występują; ale nie należy robić śledztw bezużytecznych i nie pozwalać na okrzyki pko nim wymierzone. Twoją jest rzeczą zbadać, czy zaskarżenia będą słuszne. Jeżeli się pokaże, że postępowali pko prawu, sądź ich podług wykroczenia; ale jeżeli oskarżenie jest potwarzą, ukarz potwarcę w stosunku wykroczenia, o jakie on ich fałszywie oskarżał”. — Lampridjusz, pisarz pogański, powtarza podanie, że A. miał zamiar pomieścić Chrystusa pomiędzy bogami i że w tym celu kazał budować świątynie bez bałwanów, aby tam pomieścić obraz Chrystusa, ale że od tego odwiedli go kapłani pogańscy przedstawieniem, iż w takim razie wszyscy zostaliby wkrótce chrześcjanami. Podanie to zdaje się ztąd pochodzi, że A. rzeczywiście kazał budować świątynie bez bałwanów, ale pomieścić tam zamierzał nie Chrystusa, tylko swój obraz. Cf. Ruinart, AA. Mart. Stolberg, Gesch. d. Relig. J. Chr. (Schrödl). N.
