Encyklopedja Kościelna/Agnusek
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Agnusek, z łacińskiego Agnus Dei; jest to kawałek wosku białego, w kształcie dawniej rozmaitym, teraz płasko-okrągłym, z odciskiem wypukłym na jednej stronie Baranka Bożego, po drugiej św. Jana Chrzciciela i. t. p., poświęcony osobnym ceremoniałem przez Papieża. Początek robienia agnusków liturgiści odnoszą do wieku V i wcześniej, a ceremonje jego poświęcania przypisują św. Grzegorzowi W. Zdaje się, że to sakramentale ztąd poszło, iż w pierwszych wiekach chrześcjaństwa, w Kościele rzymskim rozdawano wiernym w wielką sobotę, lub indziej, resztki paschału zeszłorocznego; potém mieszano do wosku oleje śś. z roku zeszłego pozostałe. Obecnie robią się te baranki z najczystszego białego wosku, jako symbolu niewinności J. Chr.; nie miesza się do nich okruchów relikwji, ani balsamu i chryzmy, tylko na wodę poświęconą, mającą służyć do ich zanurzenia, Papież leje balsam, oznaczający dobry zapach Chrystusowy i kryżmo, będące godłem miłości. Urządzał je dawniej prałat, zakrystjan papieski. Klemens VIII powierzył to cystersom kongregacji fulieńskiej, mieszkającym przy kościele św. Pudencjanny w Rzymie. Nie wolno osobom prywatnym robić takowych agnusków z wosku i one przedawać, ani téż pokrywać złotem albo malować i to pod karą ekskommuniki (Bullarium t. IV, bulla Omni Grzegorza XIII, z 24 Maja, 1572 r. Karę tę zatwierdził Klemens XI r. 1716). Te więc agnuski alabastrowe, złote i kamieniami zdobne, jakie matrony nasze dawniej nosiły, były to raczej medale formy agnusków; agnuski zaś prawdziwe chowano w domach, jak świętość i cudowną obronę przeciwko chorobom, ogniom, piorunom i zalewom: przykład takiego cudu czytamy w żywocie św. Piusa V. Bertondelli wydał w Foligno 1691. Opis takich cudów za Innocentego XI, p. t. Miracoli operati dall’onnipontenza divina per mezzo degli Agnus Dei. Papież benedykuje agnuski w jednym z czterech dni ostatnich wielkanocnego tygodnia, w roku swej inauguracji, potém co lat siedm i w roku jubileuszowym, a rozdaje je w sobotę przed przewody, kładąc biskupom w mitry, duchownym w birety, a świeckim w jedwabną materję. Potém je niektórzy oprawiają jakby relikwie (a często z relikwiami obok), za ramki w okoleniu kwiatów i ozdób i tak je najczęściej u nas przechowywane widzimy. Cf. Bonardo, Discorso intorno alla origine degli Agnus Dei, Roma 1586, 1624; Baldassari, Degli agnus Dei pontificii, Venezia 1714; Martene, De antiq. eccl. ritibus, t. III; Benedykt XIV, De servor. Dei beat. t. IV p. l. S. J.
