Encyklopedja Kościelna/Ailly Piotr
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Ailly Piotr d’, Petrus de (v. ab) Alliaco, jeden z najznakomitszych duchownych z końca XIV i początku XV w., ur. 1350 r. w Compiègne (we Francji), † 1425, według innych 1419. Mając 25 lat, już wykładał Librum Sententiarum (ob. Lombard) w kollegjum nawarskiém w Paryżu, a w 4 lata potém otrzymał w Sorbonie stopień doktora, później (1384 r.) zwierzchnictwo nad kollegjum nawarskiém, gdzie sławni: Jan Gerson i Klemangis, byli jego uczniami. Ok. r. 1387 wysłała go Sorbona do Klemensa VII, antypap. rezydującego w Awenjonie, aby bronił jej wyroku przeciw Montezonjuszowi (ob.). R. 1389 wyniesiony został na godność kanclerza tejże akademji, wielkiego jałmużnika i spowiednika Karola VI, kr. franc., skarbnika św. kaplicy (r. 1394), biskupa w Puy (1395), następnie (1396) w Cambrai i kardynała (1411). Za jego namową, Benedykt XIII święto Trójcy św. rozciągnął do całego Kościoła. Podczas wielkiej schizmy zachodniej, stawał po stronie antypapieży i swoim wpływem wyjednał uznanie Benedykta XIII za papieża we Francji, co właśnie udaremniało jego usiłowania, w celu zaprowadzenia jedności w Kościele. Gorliwie popierał zasadę wyższości soboru nad Papieżem, na synodzie w Pizie (1409), a więcej na soborze konstancjeńskim (1412—1416). Oprócz tego punktu, podówczas spornego, zresztą był zawsze prawowiernym; zjednał sobie nawet tytuł „orła francuskiego i niezmordowanego młota na inowierców” (Aquila Franciae et malleus a veritate aberrantium indefessus). Gorliwie także obstawał za różnemi reformami, pożytecznemi w Kościele. Od ostatniego biskupstwa (Cambrai), na którém otrzymał godność kardynalską, zwano go Cardinalis Cameracensis, według dawnego zwyczaju. Jako teolog, filozof i kanonista, ważne w literaturze zajmuje miejsce. Liczne z tych trzech gałęzi nauk zostawił pisma; wiele z nich było wydanych, niektóre dotąd zostają w rękopismach. Wymieniamy tu niektóre: Commentarii in 4 libros sententiarum (Argentinae, 1490 et 1500, z kilku innemi traktatami, powtórzonemi w Fasciculus rerum expetendar. Append., ed. Brown. i w. J. Gersonis Opera, ed. Du-Pin. Amstelod. 1706, t. I et II). Speculum considerationis (i inne ascetyczne dziełka, wyszły Duaci. 1634). Libellus de emendatione ecclesiae (w Fasciculus rer. exp. et ap. Wolff, Lectt. memorabil. t. I), razem z traktatem De squaloribus Curiae Romanae, Basil. 1551. De ecclesiae et cardinalium auctoritate (w J. Gersonis Opera, Paris, 1606, t. I). Liber de Concilio Generali. Responsio contra Fr. Matthaei conclusiones pro secta flagellantium. De legibus et sectis. Quaestiones in sphaeram mundi Joannis de Sacro-Bosco. Liber de concordia Astrologiae et Theologiae. Tractatus super libros Meteororum Aristotelis, de impressionibus aëris etc. De correctione Callendarii. Cosmographiae tractatus II. Tractatus elucidarius astronomicae concordiae cum theologia et historia, i inne. Jest też przez niego napisany żywot św. Piotra Celestyna Pap. (Vita S. Petri de Morono, ed. Dion. Faber Prior Coelestinor. Parisien. Paris, 1539, i ap. Surium De vitis ss. 19 Maji; ap. Bolland. Acta SS. Maj. t. IV.) X. W. K.
