Encyklopedja Kościelna/Akwileja
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Akwileja (Patrjarchat). Kościół w Akwilei należał od dawna do rzędu pierwszych w północnych Włoszech; założenie swoje, tak jak kościół w Wenecji, przypisuje św. Markowi. Już w IV w. był znakomitą metropolją, mającą wielu sufraganów. Gdy Ostrogotowie, panowie górnych Włoch, opanowali Akwileję, biskupi tego miasta przybrali tytuł patrjarchów. Tak przynajmniej twierdzi Paweł djakon (Hist. Longob. II, 8). Tenże pisze, że z zajęciem Akwilei przez Longobardów, patrjarcha Paulin uciekł ze skarbami kościoła, na jedną z wysp morza Adrjatyckiego. Tam też rezydował jego następca Eljasz, który r. 479 oświadczył się za tak zwanemi Tria Capitula (ob), przeciw piątemu soborowi powszechnemu i sprawił schizmę, stając na czele biskupów podzielających jego zdanie. Gdy następca jego Sewer wrócił do Akwilei, Kościół katolicki poświęcił przeciwnego mu biskupa Kandydjana, który założył swoją rezydencję w Grado i otrzymał z Rzymu tytuł patrjarchy. W XI w. patrjarcha akwilejski wrócił do jedności Kościoła i wówczas było dwóch patrjarchów prawnych: w Grado i w Akwilei. W XV w. Papież Mikołaj V przeniósł tytuł patrjarchalny z Grado do Wenecji; a patrjarchat w Akwilei został zniesiony r. 1751 przez Benedykta XIV, na życzenie Austrji. A za to erygowano dwa arcybiskupstwa: w Udine i w Görtz. — Cf. Binterim, Denk. t. III, cz. I, s. 238; Thomassin, De nova et veteri Ecclesiae disciplina, p. I, lib. I, c. XXI, sq.
