Encyklopedja Kościelna/Aleksander V
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Aleksander V, poprzednio Piotr Philargi nazwany, urodził się na greckiej wyspie Kandji, z bardzo ubogich rodziców; nie znał ani rodziców, ani żadnego krewnego, tak wcześnie zupełnym został sierotą. Żebrzącym, zajął się pewien Włoch, franciszkanin, na Kandji przebywający, nauczył go po łacinie i umieścił w tamecznym klasztorze franciszkanów. Spostrzegłszy talent, dobroczyńca ów wziął go z sobą do Włoch, gdzie młodzieniec pobierał nauki przez czas jakiś, a potém udał się do Oxfordu. Tam oddawał się studjom przez lat wiele, potém w Paryżu, gdzie wkrótce został najznakomitszym nauczycielem filozofji i teologji. Według opowiadania Platiny (De vitis Pont. in vita Alex. V), napisał bardzo cenioną książkę o sentencjach Lombarda, a także zyskał wielki rozgłos, jako mówca i kaznodzieja. Z tego powodu Jan Galeazzo Visconti, książe medjolański, powołał go do siebie, często jego radą się posługiwał i wysyłał na dwór cesarza Wacława, gdzie młody doktor chlubnie wywiązywał się z poleconego sobie zadania. Za protekcją księcia, Piotr Philargi uzyskał biskupstwo Wicencji, potém Navarry, 1402 r. został arcybiskupem medjolańskim, następnie Innocenty VII przyozdobił go kapeluszem kardynalskim; nakoniec, 26 Czer. 1409 r. przez kardynałów zebranych na soborze w Pizzie, jednozgodnie obrany został Papieżem. Był to mąż wielkich przymiotów duszy, bardzo wstrzemięźliwy i dobroczynny, tak, iż słusznie mógł o sobie powiedzieć: „byłem bogatym biskupem, ubogim kardynałem, a jestem do żebractwa doprowadzonym Papieżem“. Że sobor pizański, pod jego kierunkiem, do żadnego nie doszedł rezultatu, nie jego było winą, gdyż znaczna liczba świeckich monarchów odmówiła mu uznania, obstając ciągle przy Papieżach: Grzegorzu XII i Benedykcie XIII, których sobor pizański odsądził od Stolicy. Szczególnie Władysław, król neapolitański, okazał się zaciętym przeciwnikiem Aleksandra i zbrojną ręką wtargnął do państwa Kościelnego. Z tego niebezpieczeństwa uratował Aleksandra, znający się na sztuce wojennej, kardynał Baltazar Cossa, legat boloński; zyskał jednak przez to wielką przewagę nad Papieżem, a nawet więził go w Bolonji. Um. tam Aleksander 3 Maja 1410, po niecałym roku panowania. Są przypuszczenia, jakkolwiek nie stwierdzone historycznie, że go otruł Cossa, który po nim nastąpił, i jako Jan XXIII smutną sławę zyskał w historji. Ks. K. R.
