Encyklopedja Kościelna/Ancyra
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Ancyra, dzisiejsza Angora. Pomiędzy dziesięciu prześladowaniami Kościoła w pierwszych trzech wiekach, najsroższe było pod Dioklecjanem i Maksyminem, osobliwie na wschodzie. Skłaniano chrześcjan do oddawania czci bałwanom, a opierających się skazywano na najokrutniejsze katusze. Krew męczenników obficie płynęła i ofiary się mnożyły; wszakże znajdowali się i tacy, którzy nie mieli dosyć odwagi do wyznania wiary i poniesienia śmierci męczeńskiej, i po mniejszym lub większym oporze, pomnażali liczbę upadłych (lapsi). Gdy wrócił Kościołowi spokój (r. 313), a z nim dawny porządek kościelny, biskupi chcieli się porozumieć, jak mają postępować z upadłymi. W tym celu zebrali się w latach 314 i 315, na sobór do Ancyry, w Galacji. Miasto to, dzisiejsze Angora, stolica paszy i biskupa ormjańskiego katolickiego, leżało przy trakcie z Byzancjum do wschodniej Azji i stanowiło jakby punkt środkowy najznaczniejszych kościołów Kappadocji, Pontu, Armenji, Cylicji i Syrji, a tém samém najstosowniejsze było na zebranie się soboru. Zebrało się 18 biskupów, pod prezydencją Witalisa, biskupa antjocheńskiego, który równie był dalekim od rygoryzmu nowacjanów, jak i od laxyzmu djakona Felicyssyma i kapłana Nowata z Kartaginy. Na tém zebraniu ułożono 24 kanony, które zostały zatwierdzone w Nicei r. 325. Główniejsze punkta z nich są: Według 1 i 2 kanonu, kapłani i djakonowie, którzy oddali cześć bałwanom, jeśli okazali szczery żal, oraz wytrwałość w nowém prześladowaniu, mogli zająć poprzednie miejsce przy biskupie, jednakże nie mogli spełniać obowiązków świętych. Kanony 3—9 określały długość pokuty do dwóch, trzech, pięciu, siedmiu, dziesięciu lat, stosownie do stopnia winy upadłego. Według kanonu 10, djakoni, którzy przed święceniem objawili swemu biskupowi zamiar zawarcia związku małżeńskiego i takowy zawarli, nawet po święceniu, nie utracali swojego urzędu; ale ci go utracali, co się żenili nie uprzedziwszy o tém biskupa, przed wzięciem djakonatu. Gdy zaręczona została uwiedzioną przez kogo trzeciego, kanon 11 nakazywał jej wrócić do oblubieńca. Kanon 12 upoważniał przypuszczać do kapłaństwa tych, którzyby przed chrztem, będąc jeszcze katechumenami, złożyli cześć bałwanom. Kanon 13 zabraniał pomocnikom biskupów (chorepiscopom) udzielania święceń kapłańskich i djakońskich. Gdyby kapłani i djakonowie wstrzymywali się od jedzenia mięsa, nie z zasady ascetyzmu, ale w skutek opinji manichejskich, mają być, według kanonu 14, złożeni z urzędu. Kanon 15 oznaczał karę na kapłanów, sprzedających dobra kościelne, w czasie wakującej stolicy biskupiej. Kanon 16 mówi o grzeszących przeciw naturze, naznacza im karę dłuższą lub krótszą, stosownie do winy, a niekiedy odmawia im kommunji św. aż do końca życia. Kto popełnił cudzołóstwo, lub pozwolił żonie swojej popełnić cudzołóstwo, skazany był, według kanonu 20, na siedmioletnią pokutę. Odbył się jeszcze sobór w Ancyrze r. 358, podczas sporów arjańskich. Gdy Arjanie ściśli, t. j. anomejczycy, zaprzeczali nietylko równości istoty, ale i podobieństwa istoty Syna z Bogiem Ojcem, semiarjanie czyli półarjanie, zebrani w Ancyrze, pod przewodnictwem Bazylego ancyrańkiego i Jerzego laodycejskiego, uznali podobieństwo Syna Bożego z Bogiem Ojcem. Kanony soboru z r. 314 są drukowane w Zbiorze soborów Hardouin’a, t. I, i Mansi’ego t. II, a także w Tybingskim Kwartalniku z 1821 r. (Fritz). X. M. G.
