Encyklopedja Kościelna/Apelles
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Apelles i Apellici. Apelles był najgłośniejszym uczniem gnostyka Marcjona; mieszkał i nauczał przez długi czas w Rzymie, około półowy II w., następnie przebywał jakiś czas w Aleksandrji, tam poznał gnozę egipską i wówczas porzucił naukę Marcjona, a wystąpił z własnym systemem, dosyć podobnym do nauki Walentyna. Starał się głównie, jak Walentyn, wydobyć się z dualizmu. Stwórca świata czyli Demiurg jest i u niego Eonem niższym; ale ten Eon działa pod wpływem Eona wyższego, Sotera albo Zbawiciela, od którego bierze myśli Boże, mające się urzeczywistnić w stworzeniu. Dusze uważa on za istoty wyższe, lecz, skutkiem ich żądz zmysłowych, uwięzione w ciałach materjalnych. Skoro Demiurg spostrzegł, że świat, który on był stworzył według myśli Bożych, oddala się coraz więcej od niebieskich pierwowzorów, prosił Boga najwyższego o zesłanie Sotera czyli Zbawiciela i ten, t. j. Chrystus, zstąpił w ciele eteryczném, jakie złożył znowu z siebie przy Wniebowstąpieniu. W Biblji miał Apelles niektóre rzeczy za zmyślone, za kłamstwo; inne zaś przeciwnie, uważał za pochodzące od Demiurga, natchnionego przez Sotera. Nareszcie Apelles zasłynął i tém swojém twierdzeniem, że można być zbawionym w każdém wyznaniu religijném, byle wierzyć w Chrystusa i wykonywać dobre uczynki. Tertuljan zarzuca Apellesowi rozpustę cielesną (De praescript. c. 30 i 6; De Carne Christi c. 6); zdaje się jednak, że myli się on w tym razie, bo Rhodon, współczesny Apellesa i jego przeciwnik (Euseb. Hist. eccl., V 13), oddaje pochwałę jego moralności. Apelles żył w przyjaźni duchowej z dziewicą Filumeną, uważając ją za natchnioną prorokinię. Tertuljan widać przypuszczał, że A. tak żył z Filumeną, jak Simon Magus z Heleną. Zwolennicy zasad Apellesa nazywali się apellitami. Szczegóły u Neandra, Gen. Entwickl. d. gnost. Systeme, i u Matter’a, Gnosticisme.
