Encyklopedja Kościelna/Attykus
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Attykus (Atticus), biskup konstantynopolitański od r. 406; † 10 Paźdz. 425 v. 426. Ur. w Sebaste, w Armenji, i wychowany przez zakonników, zarażonych macedonjanizmem; potém błędy swe porzucił i w Konstantpolu wyświęcony był na kapłana. Ponieważ za życia św. Jana Chryz. objął stolicę konstantynopolitańską nieprawnie, przeto musiał wiele znosić przykrości od joannitów (tak zwano przychylnych św. Janowi Chryz.), a Papież Innocenty I wyłączył go z Kościoła i nie chciał mieć z nim jedności, nawet po śmierci Chryzostoma, dopókiby imienia tegoż świętego nie przywrócił w dyptychach kościelnych. Po długim czasie, Attykus nietylko sam przystał na ten warunek, ale i wciągnął do tego innych biskupów (ok. r. 412). Na biskupstwie był gorliwym obrońcą wiary, przeciw messaljanom, wypędził pelagjanów z Konstpola i innych biskupów ostrzegał przeciw tymże heretykom. Lecz z drugiej strony, może przyczynił się mimowolnie do osłabienia jedności kościelnej. Od najdawniejszych czasów, biskup rzymski, oprócz zwierzchniej władzy nad wszystkimi biskupami wschodu i zachodu, był jeszcze patrjarchą zachodu, a jego jurysdykcja (jako patrjarchy zachodniego) sięgała włącznie aż do Epiru, Macedonji, Tessalji i Achaji. Kraje te, stanowiące Praefecturam Illyrici, Teodozjusz W. przyłączył do cesarstwa wschodniego, pod względem administracyjnym i politycznym. Lecz pod względem kościelnym, rzeczy się nie zmieniły: biskupi tych krain pozostawali i nadal pod władzą patrjarchy rzymskiego, którego osobę reprezentował tu bp Tessaloniki, z tytułem: Vicarius sedis Apostolicae. Taki stan wydawał się anomalją w Konstantynopolu. Biskupi tej stolicy, do roli politycznej Konstantynopola naciągając stanowisko kościelne, coraz więcej swoją jurysdykcję rozszerzali i mieszali się do spraw kościelnych, tak sąsiednich prowincyj, jak i Illiryku. W tym duchu postępował i A. Wyświęcił np. retora Sylwana, na biskupa philippopolitańskiego (w Tracji), a po trzech latach przeniósł go do Troady, we Frygji. Od ces. Teodozjusza II wyjednał dekret, aby żaden biskup trzech okolicznych egzarchatów nie mógł być wyświęcony, bez zezwolenia synodu kpolitańskiego; przez co temuż nieustającemu synodowi zapewnił przewagę, a jego prezesowie (biskupi Kpola) powoli przywłaszczyli sobie i rozszerzyli władzę patrjarchalną. Roku 421 wyjednał u tegoż cesarza drugi dekret, aby wszystkie causae majores (ważniejsze sprawy) Illyryku były rozstrzygane tylko z wiedzą biskupa kpol., jako tego (mówi Lex. 45, Omni innovat. cess. Cod. Theodos. XVI 2 De Episcop.), który posiada przywileje starego Rzymu. Na przedstawienie Honorjusza, odwołał wprawdzie swój edykt Teodozjusz (Theod. II Epist. ad Honor. Cf. Pagi Crit. in Annal. Bar. a. 421 n. 3 i Lex 6 Cod. Justin. I 2. De SS. Ecclesiis), lecz biskupi kpol. pretensji nie odstąpili, a usankcjonował je w 30 lat potém sobór chalcedoneński. Życie Attyka opisał prawie współczesny mu Socrates, Hist. Eccl. l. 5. c. 20 et seq. i Sozomenus, Hist. Eccl. l. VIII c. 27. Wychwalają jego naukę, roztropność, pobożność i zręczność w prowadzeniu spraw kościelnych. Co do gorliwości w wierze, wychwala ją nietylko Photius (Biblioth. cod. 52), ale Papież Celestyn I nazwał Attyka „najsilniejszym wiary katolickiej obrońcą.“ Kościół grecki obchodzi jego uroczystość d. 8 Stycznia. Przeciw świętości jego pisał Tillemont (Mémoires t. 12 s. 416....), zbijając Bollanda (Acta SS. 3 Jan); lecz bezzasadność wykazał Cuper Guil. ap. Bolland. Act. SS. Angusti t. I, we wstępnym Tract. de patriar. cpolit. s. 33—37. Cf. Baronii Annal. ad a. 406 etc. ob Hergenröther, Photius I 45—48. X. W. K.
