Encyklopedja Kościelna/Auran
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Auran, hebr. Havran (Ezech. 47, 16. 18), część dawnego królestwa Basan, powiat w półn.-wsch. stronie Palestyny, noszący i dziś jeszcze tę nazwę (Hauran). W półn.-wsch. stronie tego powiatu są góry Hauran; na północy ziemia Damaszku; od południa źródła rz. Szeriat-Mandhur (Hieromax, wpadający od wschodu do jeziora Genezareth). Za czasów rzymskich zwał się Auranitis. Ziemia tu bardzo żyzna, zamieszkała przez Druzów, Chrześcjan i Arabów. Głowném miastem była Bosra, v. Bostra, (dziś Busrah v. Busseyra), dawna rezydencja królów z pokolenia Ezawa (Gen. 36, 33. I Par. 1, 44); zkąd widać, że Edomici aż dotąd sięgali (cf. Isai 34, 6). Oprócz Bosry były i inne kwitnące miasta (Jerem. 49, 13), czego dowodzą i dziś napotykane gruzy dawnych miast, świątyń, pałaców. Auran za ces. Augusta był w posiadaniu niejakiego Zenodora, lecz że ten trudnił się rozbojem, a więcej może w skutek intryg Heroda, August tę ziemię (z Bataneą i Trachonitidą) przyłączył do królestwa herodowego (Josephi Flav. Antiquit. l. 15. c. 13, ed. Colon. 1691). Jeszcze przed Konstantynem W. kwitnął tu chrześcjanizm: Bostra była rezydencją biskupią. Według podania (ap. Fabrici. Salutaris Lux Evang. s. 115) miał w niej być pierwszym bpem Timon, jeden z 72 uczniów P. Jezusa. Orygenes prowadził polemikę z tutejszym bpem Beryllem (Eusebii. Hist. Eccl. l. 6. c. 33), na dwóch arabskich synodach, z których jeden odbył się w Bostra r. 249. (Mansi, Concil. I 787). Nazywa się zaś Bostra Arabum dla tego, że była główném miastem (metropolis) prowincji kościelnej, zwanej Arabią (w tych samych prawie granicach co Auranitis). Biskupa bostreńskiego, Nikomacha, znajdujemy na soborze nicejskim (325 r. Mansi, Concil. II 694), a na sob. efezkim (431 r.) Antjocha, który się tytułuje „Bostrorum Metropolitanus” (ib. IV 1270). Do jego metropolji należały bpstwa: 1) Adraa, v. Adra, v. Adara, nad rz. Hieromax, na drodze z Auran do jez. Genezaret; biblijne Edrai, według 70: Έδραείν, Έδραίν (Num. 21, 33. Deut. 1, 4. 3, 1... Jos. 12, 4. 13, 31), u historyków wojen krzyżowych Adratum, albo civitas Bernardi de Stampis, dziś Draa, ruiny blizko forteczki Mezarib, v. Mizrib. 2) Medaba, Vulg. Madaba (I Mach. 9, 36), miasto niegdyś Moabitów, dane pokoleniu Ruben, lecz odebrane przez Moabitów (Num. 21, 30. Jos. 13, 9. 16. Isai. 15, 2). Na sob. chalcedońskim 451 r. podpisał „Constantinus metropolitanus Bostrorum, et pro-Caiano ep. civit. Medaborum.“ 3) Gerasa, jedno z 10 miast Dekapolu (Plinii, Hist. nat. V 16), nad wschodnią granicą Perei, blisko rz. Jabok (Zerka), dziś Dżerasz. Pierwszy raz bpa tego miasta spotykamy na synodzie w Seleucji r. 369, a ostatni na sob. chalcedońskim 451 r. 4) Philippopolis, dziś Oërman, na połud.-wschód Bostry; pierwszy biskup[1] r. 451 na sob. chalcedońskim. 5) Philadelphia (ob.) także do Dekapolu należąca, dawniejsza stolica Ammonitów (Rabbath-Ammon). Biskup pierwszy na sob. nicejskim 325 r. 6) Neve, dziś Nowa, gruzy, o 5 mil jeogr. od jez. Genezaret, na półn.-wschód, między Bostra i Paneas; pierwszy bp na sob. efezkim 431, ostatni 540 r. 7) Esbus, bibl. Hesebon (70: Έσεβών), miasto niegdyś Moabitów, potem Amorrejczyków, zdobyte przez Mojżesza (Deut. 2, 24. Jos. 13, 17) i oddane Rubenitom, potem Gaditom, a wreszcie Lewitom (Jos. 21, 37. 39. I Par. 6, 81). Odzyskane za królów izraelskich przez Moabitów, potem podbite przez Assyryjczyków (Jerem. 48, 2. 45. Isai. 15, 4. 16, 7...); według niektórych tłumaczy ma być tém samém, co Casphor i Casbon (I Mach. 5, 26. 36), zdobyte przez Judę Machabejczyka. Pierwszy bp występuje na sob. nic. I 325 r. Dziś na tém miejscu nędzna wioska Hesban, v. Husban, w której często się odkopują dawne monety tej niegdyś stolicy i inne zabytki świetniejszych czasów. 8) Errha, v. Erra, według Itinerarium Antonini, pierwsze miasto na drodze z Damaszku do Scythopolis (bibl. Bethsan); pierwszy i ostatni bp na sob. chalcedon, r. 451. 9) Canatha w Dekapolu (hebr. Keneth, Vulg. Chanath, później Nobe,[2] hebr. Nobah), należało do pokolenia Manassesa, na wschód Jordanu (Num. 32, 42. Jud. 8, 11. I Par. 2, 23. Onom. pod wyr. Canatha), dziś wioska Kunawat; pierwszy bp na sob. efezkim 449, i chalced. 451 r. Wymieniają jeszcze, jako należące do tejże metropolji biskupstwa: Neapolis (dawne Sichem, ob. t. a.), Dionysias (wyspa na morzu Śródziem., między Cyprem a Lycją?), Constantia (inaczej Majuma, port około Gazy, czy Salamina na Cyprze?), Maximianopolis (Vulg. Adadremmon, hebr. Hadad-Rimmon, na równinie Mageddo, w pokol. Manassesa, z tej strony Jordanu, na drodze ze Scythopolis do Cezarei palestyńskiej, podobno to samo Gethremmon, Jos. 21, 25) i Chrysopolis, czy też Cyropolis, lub Chrystopolis, lecz te miejscowości albo są za granicami prowincji Arabji (np. Neapolis, Constantia i Maximianopolis za Jordanem, bliższe Jerozolimy), albo mało znane; przytém o ich istnieniu wiadomo tylko z akt wzmiankowanych już soborów, na których, za biskupów tych miast, podpisywał się metropolita Bosry. Niektóre pojawiają się jeszcze na krótką chwilę po wojnach krzyżowych. Cf. Wiltsch, Hdb. d. kirchl. Geogr. u. Statist. I 106. II 320. Do zagłady tak rozwiniętego w IV i V w. Kościoła, przyczyniły się herezje, potem mahometanizm. X. W. K.
