Encyklopedja Kościelna/Aureus numerus
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Aureus numerus, złota liczba, t. j. rok zakresu (cyklu) księżycowego. Księżyc bowiem w biegu swoim około ziemi doznaje zmian, które powracają perjodycznie na tenże dzień i prawie na tęż godzinę w lat dziewiętnaście; tak np., jeżeli którego roku wypadnie nów księżyca pierwszego Stycznia, to aż po dziewiętnastu latach na tenże znowu dzień nów przypada. Postrzeżenie to astronomiczne przypisują ateńczykowi Metonowi, na lat 430 przed Chr., a tak się podobało w ogólności Grekom, iż je złotemi literami wypisać i na igrzyskach olimpijskich wystawić kazali. Ztąd i późniejsze, choćby nie złotem tej liczby zakresu księżycowego pisanie, złotą liczbą zwano. Miała ona swoje znaczenie w dawnych pomiarach czasu, lecz gdy się przekonano, że cykl księżycowy nie jest to równa liczba lat dziewiętnastu, i gdy z tej niedokładności do r. 1582, czyli do roku poprawy kalendarza juljańskiego, dni 4 różnica wyniosła, przestano jej używać. Dzisiaj się tylko kładzie tradycjonalnie po brewiarzach i rubrycellach, a może służyć razem z zakresem słońca i obwieszczeniem (indictio) rzymskiém do wynalezienia roku okresu juljańskiego, co w odczytaniu dat pierwszych wieków po Chr. nieodzownie potrzebne. Wynaleść ją bardzo łatwo, np. roku 1872 chcąc mieć złotą liczbę wiadomą, potrzeba dodać 1 do 1872—1878; to podzielić przez 19, a złotą liczbą będzie reszta z tego podziału, t. j. 11; jeżeliby zaś na resztę wypadło 0, to złota liczba będzie 19. Jednostkę do roku, którego złotej liczby szukamy, dla tego się dodaje, że początek naszej ery, Narodzenie Chrystusa Pana, przypadł w pierwszym roku zakresu księżycowego. X. S. J.
