Encyklopedja Kościelna/Baldwin
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Baldwin (Balduinus, w staro-niemieckim języku śmiały bojownik, zwycięzca, u Francuzów Baudouin). Czterech królów tego imienia nosiło koronę, tak nazwanego najświętszego królestwa, założonego w skutek pierwszej wojny krzyżowej (1096—1099). Książe Godfryd de Bouillon nie przyjął korony jerozolimskiej, poprzestając na tytule księcia; po nim nastąpił brat jego, Baldwin I, hrabia Edessy, mimo oporu patrjarchy Dagoberta i wielu książąt (1100—1118). Utwierdziwszy nowo założone państwo zwycięztwem nad Egipcjanami pod Askalonem, starał się je ubezpieczyć, zakładaniem zamków, któreby osłaniały drogi handlowe, zdobyciem Cezarei, Arsuf i innych, a szczególnie tém, że rozpoczął zdobywanie ważnych, nadmorskich miast fenickich, bez których Jerozolima była odcięta od zachodu. Akko (Ptolemais), Sydon, Bejrut, Tripolis, dostały się w jego posiadanie (1104—1110). Przywrócona została kommunikacja z zachodem. Odtąd miasta nadmorskie zachodu: Wenecja, Genua, Piza, bezpośredni brały udział w sprawach „świętego królestwa.” Ale rozdwojenia wewnętrzne, opozycja patrjarchy i wielkich lenników, a także wkrótce i wschodnich chrześcjan przeciw nowym krzyżowcom, jako też klęska trzech pielgrzymich wypraw, które miały na celu zdobycie Bagdadu (1101), zamąciły bardzo jego panowanie; rozwód króla z żoną dał nowy powód do niezgód i stał się złym dla następców przykładem. Umarł Baldwin w Elarisz 1118 r., wracając z wyprawy wojennej do Egiptu. — Baldwin II, hrabia Edessy, król Jerozolimy od r. 1118—1131, w późnym już wieku nastąpił po swoim kuzynie. Panowanie jego zakłócone było ciągłą troską o Antjochję, a więcej jeszcze, gdy Joscelin, zięć króla, władca Edessy, wzięty został do niewoli. Nakoniec, do niewoli dostał się król (1122 r.) pod Balak. Korzystając z tego, liczne wojsko egipskie usiłowało zdobyć Joppę, ale, przy pomocy Wenecjan, odparli ich krzyżowcy, a nawet 1124 r. Tyr zdobyli. Gdy Baldwin, po 18 miesięcznej niewoli, wolność odzyskał, na nowe nieustanne wystąpił boje. Za jego panowania zakwitnęły potężne zakony rycerskie, założone częścią jeszcze za jego poprzednika, i wzbudziły podziwienie zarówno wschodu jak zachodu; ale też i ze strony Saracenów wystąpił ów Emad eddin Zenki, który się później tak strasznym nieprzyjacielem chrześcjan okazał. Już bowiem, za panowania Baldwina II, opanował Haleb i uzyskał w lenność od kalifa: Syrję, Mezopotamję i inne na zachód leżące prowincje. Jeszcze pod koniec dni swoich musiał Baldwin II na nowo Antjochji bronić, gdy 1131 r. Boemund II zabity został; zaledwie jednak zdołał zapewnić księstwo córce Boemunda, zachorował śmiertelnie, zdał państwo swemu zięciowi Fulko i synowi jego Baldwinowi III, i przywdziawszy suknie zakonne, umarł 21 Sierp. 1131 r. — Baldwin III (1148—1162). Nim Baldwin III, wnuk Baldwina II, objął panowanie, podczas jego jeszcze małoletności, Zenki zdobył Edessę, a Nureddin ją zburzył, i wielka wyprawa krzyżowa, którą św. Bernard wywołał, skończyła się niepomyślnie. Tém trudniej było Baldwinowi III powstrzymać zdobycze Nureddina, że w Antjochji i Tyrze panowały kobiety. Baldwin, z matką swoją Melisendą dzielić musiał panowanie, bracia szpitalni i templarjusze wywoływali ciągłe spory, a podczas, gdy Nureddin zdobywał Damaszek, z Egiptu szły nowe wojska na Palestynę. Spory, jakie na zachodzie wszczął cesarz Fryderyk Rudobrody, z Papieżem Aleksandrem III, znalazły także swe echo i między chrześcjanami wschodnimi. Baldwin, mający za żonę siostrzenicę cesarza greckiego, Manuela, w smutnych tych okolicznościach chciał wzmocnić swoje stanowisko wielką działalnością wojenną, otruty jednak przez pewnego muzułmańskiego lekarza, um. w 33 roku swego życia, 10 Lutego 1162. — Baldwin IV (1173—1185 r.). Po Baldwinie III nastąpił brat jego, Amalryk, za panowania którego chrześcjanie bezskutecznie usiłowali zdobyć Egipt, gdzie Saladyn doszedł do władzy, po śmierci Nureddina, szykującego się z nim do walki. Gdy tedy w Jerozolimie 13-letni Baldwin, syn Amalryka, pozostawał pod opieką hrabiego Rajmunda z Tripolis, Saladyn połączył państwo Nurredina ze swojém, i tym sposobem otoczył chrześcjan na wschodzie. Baldwin, dla umocnienia się na tronie, wydał siostrę swoją za rycerza Gwidona de Lusignan, podniosłszy go do godności hrabiego Joppy i Askalonu, a dotknięty trądem, zdał następnie rządy szwagrowi, potém mu je odebrał i kazał koronować siostrzeńca swego, Baldwina V, syna siostry swojej Sybilli i margrabiego Monferratu; hrabiego zaś Rajmunda z Tripolis mianował regentem. W takich okolicznościach, łatwo można było przewidzieć bliski upadek państwa. Niedoczekał go jednak Baldwin IV, bo umarł 1185 r. Wkrótce, r. 1186 młody Baldwin V zeszedł zanim do grobu, a Gwido de Lusignan został królem Jerozolimy, którą zdobył Saladyn 1187 r., dnia 20 Paźdz., po wielkiej bitwie pod Hittin (5 Lipca). (Höfler). B.
