Encyklopedja Kościelna/Barclay Robert
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Barclay Robert (kwaker), pochodził ze starożytnej i sławnej rodziny, ur. w Edymburgu r. 1648. Ojciec jego Dawid Barclay, który zasłynął na polu wojenném w Niemczech, w Szwecji i we własnym kraju w czasie wojny domowej, starannie wychowywał swego syna, i dla dokończenia edukacji posłał go do Francji. W Paryżu, wszedłszy w stosunki z teologami katolickimi, a szczególniej z wujem swoim, który stał na czele kollegjum szkockiego (praepositus collegio Scotorum papali), przekonał się o boskości i prawdziwości Kościoła katolickiego i przyjął wiarę katolicką. Zaledwie ojciec jego, który w tym czasie przyjął kwakeryzm, dowiedział się o tém, odwołał go natychmiast i użył całej swej powagi, ażeby skłonić go do przyjęcia swego wyznania. Długo syn się opierał, ale pewnego razu zachwycony nabożeństwem kwakrów, przyjął ich doktrynę i stał się ich najżarliwszym i najzdolniejszym obrońcą. Przedsiębrał liczne i kosztowne podróże, aby zyskać zwolenników nowej wierze. Stał się on najsławniejszym pisarzem swojej sekty i zebrał w jeden system naukowy doktryny kwakrów. Zostawił wiele dzieł, świadczących o jego talencie. Do najpierwszych należy Katechizm, albo nauka wiary, usprawiedliwiona w ogólném zebraniu Patrjarchów, Proroków i Apostołów, w pośród których przemawia Chrystus (1673). Nauka kwakrów jest tam przedstawiona w formie pytań i odpowiedzi. W r. 1675 ułożył on 15 tez teologicznych, które można uważać za streszczenie całego kwakeryzmu; dalej: Animadversio ad Nicolai Arnoldi exercitationem tle quakerismo ejusque refutationem. Lecz najsławniejszém dziełem jego jest Theologiae vere christianae apologia. Wyszło ono w r. 1676. Apologja ta, która jest tylko rozwinięciem i usprawiedliwieniem 15 tez teologicznych, ma wielką powagę u kwakrów, którzy zresztą nie posiadają właściwego symbolu wiary. W krótkim czasie po ukazaniu się, przełożono ją z łaciny na angielski (1678), na niemiecki (1684) i na francnzki (1702). Barclaya zbijali: Mikołaj Arnold, Antoni Reiser w Hamburgu, Bartold Holzfuss, naówczas w Frankfurcie nad Odrą, Benedykt Figken, a szczególniej Jan Wilhelm Baier z Jeny, w swojej Disputatio de principio theologiae revelatae. Na to wszystko odpowiedział Barclay w różnych swoich pismach, przy pomocy G. Keith'a. W 1692 r. Wilhelm Penn wydał zbiór pism Barklaya p. t. Truth triumphant through etc., t. j. Prawda tryumfująca w pielgrzymce duchownej, prace chrześcjańskie i pisma wiernego sługi Jezusa Chrystusa, Roberta Barclaya. Barclay um. w Ury, blizko Aberdeen w Szkocji, 3 Paźd. 1690 r. O doktrynie kwakrów, a zatém i Barclaya, ob. a. Kwakeryzm i Symbolikę Möhlera p. 382. Cf. Croesii, Hist. Quakeriana p. 192—94. Chaufepré, Dict. hist. et crit. t. 1 lit. B. p. 67. Sewel, Geschichte der Quäker. (Fritz). X. M-i.
