Encyklopedja Kościelna/Bawarja (dzisiejszy stan Kościoła)
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bawarja (dzisiejszy stan Kościoła). Cała Bawarja na 1387 mil kw. obszerności, liczy podług spisu ludności z 1867 roku 4,824,421. Z wyjątkiem 49,840 żydów, 4,000 Wallonów w Palatynacie i drobnej liczby Słowian (pod Berchtesgaden i w hrabstwie Werdenfels), cała ludność jest niemiecka (1¾ miljonów Bawarów, 2¼ miljonów Franków i ⅔ mil. Szwabów). Większa część ludności jest katolicka, a mianowicie liczy 3,439,531. Wierni ci zostają pod kierunkiem dwóch arcybiskupów i 6 biskupów. Kościelna prowincja Monachjum-Freysing, obejmująca południową Bawarję, erygowana wskutek konkordatu 1817 r. bullą 1818 r., przez którą stolica biskupia przemienioną została z Freysing do Monachjum i podniesiona do godności arcybiskupstwa (36 dekanatów), z suffraganjami: w Augsburgu (39 dekanatów), Regensburgu (31 dekanatów) i Passawie (17 dekanatów). Kościelna prowincja bambergska, również datująca od 1818 r., obejmuje arcybiskupstwo bambergskie (20 dekanatów) i biskupstwa: eichstädskie (17 dekanatów), würzburgskie (30 dekanatów) i Spiry (12 dekanatów). Podług konkordatu, król nominuje biskupów i dziekanów kapituły; inne miejsca w kapitule obsadza częściowo Papież, król, biskup i kapituła. Kapituła metropolitalna ma dwie prelatury (dziekan i proboszcz) i 10 kanoników. Kapituły katedralne, oprócz dwóch prelatur, mają 8 kanoników. Przy każdej katedrze jest 6 wikarjuszów. W 8 djecezjach jest 4,214 posad pasterskich, a mianowicie: 2,842 probostw, 1,059 beneficjów, 313 wikarjatów i kapelanji. Na jedną parafję wypada przecięciowo 1,150 wiernych. Księży r. 1861 było 6,899. W każdej djecezji jest seminarjum, a nadto w Monachjum seminarjum wspólne, Georgianum zwane. Na początku 1864 r. wszystkie 9 seminarjów liczyły 417 alumnów. Seminarja mają kurs tylko jednoroczny, tak zwany praktyczny rok studjum teologicznego; kassa państwa tylko dla takich alumnów daje swój zasiłek. Zazwyczaj jednak znajdują się tu klerycy 1 i 2, a nawet 3 kursu teologicznego (odpowiednio do podziału całego wykładu teologji na 3 lub 4 lata). Z wyjątkiem Bambergu, każda djecezja ma nadto małe seminarjum, a Monachjum ma ich dwa: wychowańców wszystkich 808. Filozoficzna i teologiczna zarazem szkoła biskupia, jak tego chce konkordat, jest tylko w Eichstädt. Biskup Spiry tak samo urządzić chciał swoją szkołę, ale zamknęła mu ją policja (1864). Najwyższym urzędem państwowym dla spraw kościelnych było do 1847 r. ministerjum spraw wewnętrznych, używające w części, jako pośredniej władzy, najwyższej rady kościelnej i szkolnej. Memorjały biskupów bawarskich z owych czasów przekonywają, że Kościół cierpiał wiele pod tym zarządem. Obecnie sprawami kościelnemi zarządza oddzielne ministerstwo „dla interesów kościelnych i szkolnych“, zwane zazwyczaj min. wyznań. Ministerstwo to, pospolicie w liberalnych rękach spoczywające, daje się uczuwać Kościołowi boleśnie, osobliwie od czasu przejścia Bawarji w skład nowego cesarstwa Niemieckiego. Klasztory pobierają z kassy państwa rocznie 10,378 flor. Król Ludwik I, jak w ogóle dla Kościoła, tak też w szczególności dla klasztorów robił wiele z prywatnej swojej szkatuły. Kilka klasztorów, na mocy konkordatu, odnowiono, lub na nowo założono. Dziś jest w Bawarji 9 męzkich i 17 żeńskich zakonów. A mianowicie: augustjanie (2 klasztory), benedyktyni (4 opactwa, 2 prioraty, 1 klasztor 1 dom nowicjuszów), których opactwa, poprzednio nie zostające z sobą w żadnym związku, od 1858 roku zostały połączone w jedną kongregację, której statuta Stolica św. zatwierdziła 1861 r.; franciszkanie (16 konwentów, 11 hospicjów); kapucyni (13 konwentów, 6 hospicjów), karmelici (1 klasztor trzewiczkowych i 3 kl. bosych), minoryci (2 kl., 1 hosp.), redemptoryści (7 kl.), bracia miłosierdzia (3 kl.), towarzystwo pustelnicze w djec. regensb. ma 1 kapłana prezydującego i 18 braciszków pustelników (pomiędzy nimi 1 ojciec najstarszy [altvater], 2 assystentów i 1 sekretarz). Wszystkie te zakony liczyły 1865 r., przeszło 1000 zakonników, pomiędzy którymi było 497 księży. Przyrost liczby duchowieństwa zakonnego był w ostatnich latach nie mały, ale większe jeszcze było powiększenie liczby zakonnic: szarytki 1864 r. w 84 domach liczyły siostr 511. Z innych zakonnic znajdują się tu: benedyktynki (2 domy), brygitki (1 kl.), cysterki (2 kl.), klaryski (3 domy), dominikanki (8 domów), elizabetki (2 domy), angielskie panny (12 domów), franciszkanki 632 zakonnic; damy dobrego pasterza (2 domy), karmelitki (1 kl.), siostry wiederbrońskie (19 domów), salezjanki (5 domów), ubogie siostry szkolne (109 domów), siostry ubogiego dzieciątka Jezus (1 dom), serwitki (1 dom), urszulinki (3 kl.). Ogólna liczba zakonnic wynosząca r. 1846 niecałe 1000, w roku 1864 podniosła się do 3804. Liczby te tém więcej są znaczące, że Bawarja była główném siedliskiem illuminizmu, że tutaj illuminizm więcej niż gdzieindziej przeciwko Kościołowi występował. Altötting, miejsce słynące cudami, corocznie bywa nawiedzane więcej jak przez 100,000 wiernych. Do wyższych zakładów naukowych należą 2 uniwersytety, mające być katolickiemi, w Monachjum (przeniesiony 1802 z Ingolsztadu do Landshut, a 1826 z Landshut do M.), Würzburgu i 1 uniwersytet protestancki w Erlangen. Oprócz uniwersytetów, jest 10 liceów, z których większa półowa należy od zakładów teologicznych; 27 gimnazjów, 87 szkół łacińskich, 6 gimnazjów realnych, 3 szkoły politechniczne, 26 szkół agronomicznych i przemysłowych, 8,300 nauczycieli elementarnych. Cf. Neher, Kirchl. Geogr. u. Statist. t. II. Ks. Antoni Mayer, beneficjat przy katedrze monachijskiej i katecheta, wydaje od od[1] 1871 r. pracowite bardzo dzieło: Statystyczne opisanie arcybiskupa monachijsko-freinsingeńskiego (Statist. Beschreib. d. Erzb. Münch.-Freising). N.
