Encyklopedja Kościelna/Benedykt Lewita
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Benedykt Lewita. Pomiędzy zbiorami kanonów (ob.) przy kapitularzu Ansegisa, dodawany jest, jako księgi: V, VI i VII tegoż kapitularza, zbiór, którego autor, w osobnej przedmowie, nazywa siebie Benedyktem Lewitą. Zkądinąd o nim nie wiadomo. Według tejże przedmowy, był on kapelanem, albo kanclerzem Otgara (Autcarius, Autgarius), arcybiskupa mogunckiego (od r. 826, † 21 Kwietnia 847), i z jego polecenia zebrał prawa kościelne, w tej myśli, żeby zbiór Ansegisa uzupełnić. Materjału dostarczyło mu archiwum katedralne mogunckie, w którém były złożone różne dokumenty przez arcybiskupa Rikulfa (Riculf v. Richulf r. 787—813), a następnie przez Otgara; oprócz tego zwiedził inne archiwa i z nich postanowienia synodalne zbierał. Zbiór swój ułożył Benedykt po traktacie w Verdun (843 r.), gdzie cesarstwo Karola W. podzielone zostało między synów Ludwika Pobożnego, i po śmierci Otgara (847). Że zaś następca Otgara, Rabanus Maurus (847—856), nic o Benedykcie nie wspomina, pochodzi to prawdopodobnie ztąd, że Benedykt zbiór swój ogłosił gdzie indziej, nie w Moguncji. To przypuszczenie potwierdza treść jego dzieła, a mianowicie liczne w niém zawarte rozporządzenia synodalne przeciw chorepiskopom, których prawa jakby starał się ścieśnić lub znieść. Widocznie przeto autor chciał biskupom, w sporach przeciw chorepiskopom, podać w rękę broń na tychże; a więc pisał tam, gdzie te spory się toczyły. To właśnie miało miejsce w Gallji zachodniej, jak widać z synodów odbywanych w Meaux (Meldensis), Sparnacum (Epérnay) i Carisiacum (Quiercy), między r. 845—875, które ograniczają powagę tychże chorepiskopów. Nadto, tamże przez dosyć długi czas toczyła się sprawa Ebbona. Ebbon, arcybiskup reimski, był zmuszony złożyć swoją godność (r. 835); w r. 840 do niej przywrócony, w następnym znów wygnany, później otrzymał (844 r.) inne biskupstwo, lecz nie przestawał się uważać za arcybiskupa reimskiego i święcić kleryków dla tejże djecezji. A że Benedykt w swym zbiorze pomieszcza wiele kanonów o sądach przeciw biskupom, władzy nad nimi i t. p., a przez to niejako chce okazać, że duchowni przez Ebbona wyświęceni są prawnie, ztąd potwierdza się przypuszczenie powyższe, o ogłoszeniu w Galji jego zbioru. Najprzód też cytowanym on jest imiennie na synodzie w Quiercy r. 857, więc napisany był po r. 847, a przed 857 (Ob. Hinschius, Decretales Pseudo-Isidorianae, Lipsiae 1863. Wstępu str. 183 § 20 [1]. Benedykta Lewity Zbiór kanonów ma bardzo wiele podobieństwa z Decretales pseudo-Izydora. Z tego powodu krytycy utrzymują, że pierwszy czerpał z drugiego; inni, że obadwa są jedną osobą; a jeszcze inni, że Benedykt i pseudo-Izydor z jednego czerpali źródła. Hinschius zaś, za którego zdaniem tu idziemy, bardzo zasadnie dowodzi (op. c. § 17), że pseudo Izydor za źródło miał Zbiór Benedykta Lewity. Ten zaś kompilował z następujących dzieł: Biblji, z dzieł znakomitszych ojców św. (Ambrożego, Augustyna, Grzegorza W.), z Historji kościelnej Euzebjusza (przełożonej przez Rufina), z dawniejszych zebrań kanonów, jak Adrjana, z Breviarium Alarici (ob.), z akt synodalnych współczesnych, lub mało co dawniejszych, z kapitularzy (ob.), z prawa rzymskiego i t. p. Opinja, zwłaszcza protestanckich krytyków, jakoby Collectio canonum Benedykta Lewity była zmyśloną, dla poparcia supremacji papiezkiej, dziś, zdaje się, już nie ma zwolenników. Jak pseudo Izydor, tak i Benedykt Lewita zbierali kanony bez krytyki, jak gdzie znaleźli, i z tego powodu niektóre dekrety zmyślone u nich miejsce znalazły; w innych pozwalali sobie tekst naciągać do swych celów, lub może mieli błędne kopje. X. W. K.
- ↑ Recenzję szczegółową tego dzieła ob. w Przeglądzie Katolickim warszaw. z d. 31 Maja i 7 Czerwca 1866 nr. 22 i 23.