Encyklopedja Kościelna/Berea
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Berea. Trzy miejscowości w Biblji wspomniane, noszą tę nazwę: 1. Berea, gr. Βερέα, o której I Mach. 9, 4. Ponieważ wojsko syryjskie udało się z Jerozolimy do Berei, a Judas zastąpił mu drogę od Laisy z tego powodu mieszczą to miasto w Judei. Według jednych, ma to być dzisiejsze Bir-ez-Zeit, w północno-zachodniej stronie od Bethel, o przeszło pół godziny drogi od Dżifna (Gofna); według innych, El-Bireh na południe od Gofny o milę prawie odległe. — 2. Berea, właściwie Beroea, z greckiego Βέροια. Wspomniana II Mach. 13, 4, w tekście greckim (Antioch.... „kazał tym, którzy go, to jest Lyzjasza, do Berey prowadzili, jak jest zwyczaj w owém miejscu, zgładzić“); łacińska zaś Wulgata opuszcza wyrazy: którzy go do Berey prowadzili. Miasto to w Syrji (Syna Cyrrhestica, Plinii, Hist. nat. l. V c. 19, Coelesyria, Strabon, Rer. Geogr. l. XVI c. 2 § 7) na wschód Antjochji (Strabon, l. c.), czyli na drodze między Hierapolis i Antjochją, w równej prawie od obu miast odległości (Procopius, Bell. persic. l. 2 c. 7. Cf. Cellarii, Notitiae orbis antiq. II 261). Powszechnie utrzymują, że jest to dzisiejszy Alep (Haleb, v. Aleppo). Św. Hieronim u zamieszkałych w tej Berei Nazarejczyków znalazł hebrajską Ewangelję (z św. Mateusza). Podczas wojen krzyżowych, ponieważ Antjochja była zajęta przez krzyżowców, Seldżukowie w Alepie założyli swoją stolicę. Dziś jeszcze to miasto jest w dobrym, kwitnącym stanie: liczy do 100,000 mieszkańców, między którymi jest 1/5 chrześcjan (ormjan unitów około 5,000, nieunitów przeszło 200, katolików syryjskiego obrządku przeszło 800 rodzin, maronitów 1,500, katolików greckiego obrządku 700 (melchitów), łacińskiego obrządku przeszło 500), 1/10 żydów, reszta mahometan; ma 100 meczetów, a 5 kościołów. Jest stolicą arcybiskupa melchickiego i ormjańskiego unickiego; rezydencją wikarjusza apostolskiego Syrji (od roku 1760), który zarazem jest legatem papiezkim na Syrję i Fenicję. Są tu lazaryści, kapucyni; franciszkanie mają swój klasztor; karmelici obsługują tutejszy szpital chrześcjański. — 3. B. po grecku tak samo jak poprzednia; Vulg. Beroea, u innych niektórych pisarzy Φέροια, miasto w Macedonji, niedaleko Pella, u stóp góry Bermius (Plinius, Hist. natural. l. 4 c. 17), w południowo-zachodniej stronie od Tessaloniki. Św. Paweł, z Silasem i Tymoteuszem, opowiadał tu Ewangelję i znalazł dobre przyjęcie u żydów i pogan; ztąd udał się do Aten, zostawiwszy w Berei dwóch wspomnianych towarzyszów. Sosipater, także towarzysz św. Pawła, ztąd pochodził. Act. 17, 10.... 20, 4. Później Berea ta zwała się Irenopolis (Cellarius, op. c. I 666). Pierwszym biskupem miał tu być Onesimus, uczeń św. Pawła (Le Quien, Oriens. Christ. II 123 et 71); biskupi Berei należeli do metropolji tessalonickiej. Dziś nazywa się to miasto Kara-feria, lub Veria; ma do 8,000 mieszkańców i jest stolicą arcybiskupa greckiego. Tak ta, jak i poprzednia (pod n. 2) Berea, pisze się niekiedy Βέῤῥοια, łac. Berrhoea, v. Berhoea. X. W. K.
