Encyklopedja Kościelna/Betanja
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Betanja, Vulg. Bethania, gr. Βηθανία, według Simonisa (Onomasticon N. T. s. 42) ma pochodzić od beth-anjah (miejsce uniżenia), według innych od beth-hine (miejsce daktylów), podobnie jak granicząca z Betanją wioska nazywała się Betfage (ob.). Betanja leżała pod Jerozolimą (Joan. 11, 18. Mar. 11, 1), na wschodnim stoku góry Oliwnej, bliżej Jerozolimy niż Bethphage; bo idąc od Jericho do Jerozolimy, wprzód się przechodziło przez Bethphage (Mat. 21, 1). Był w Betanji dom Łazarza (Joan. 11, 1) i sióstr jego Marty i Marji, do którego Pan Jezus nieraz wstępował (Mat. 21, 17. 26, 6. Mar. 11, 11. 12. Luc. 24, 50. Joan. 11, 18). Tu także miał swój dom Szymon trędowaty (Mar. 14, 3). Pan Jezus w Betanji wskrzesił Łazarza (Joan. 11, 1...). W IV wieku po Chrystusie, na grobie Łazarza znajdował się kościół, nazwany Lazarium (S. Hieronymi Onomastic.), przy którym jeszcze w VII wieku był klasztor (Adamanni v. Adamnani, De locis terrae s. l. I c. 24, cf. Vita S. Euthymii abb. ap. Bolland. Acta ss. 20 Januar.) Pobożna Melesinda (v. Melesandra), córka Baldwina II, a żona Fulkona, królów jerozol., wystawiła tu klasztor dla zakonnic. Pierwszą ich ksienią była jej siostra Ivetta (ob. Rozière, Cartulaires de l’église de S. Sépulcre, Paris 1849 s. 61). Zakonnice nazywały się lazarystkami (Ordo S. Lazari), a żyły pod regułą św. Benedykta; ubiór ich stanowiła biała tunika i płaszcz czarny, na którym był krzyż zielony. Kolonje tego zakonu były też po innych stronach świata w XV w. (Fabri, Evagatorium, ed. Hassler. II 87). Jeszcze w XIV w. podróżujący Ludolf z Suchem (około Paderborn) zastał w Betanji (r. 1336—1358) trzy kościoły: jeden na grobie Łazarza (dawne Lazarium), a dwa inne na miejscach, gdzie stały domy: Marty i Szymona trędowatego (Ludolphi de Suchem, Libellus de itinere ad Terram S., drukowany ok. r. 1470). Feliks Fabri (ok. r. 1480) zastał już tylko ruiny po dwóch ostatnich kościołach; Lazarium zaś Saraceni obrócili na stodołę. Wspomina jeszcze tenże Fabri o ruinach kościoła, który stał na miejscu domu Marji Magdaleny (Evagatorium l. c.). Dziś jest tu tylko nędzna wioska, składająca się blisko z 20 chałup, przez ubogich Arabów zamieszkała, i na pamiątkę Łazarza (po arabsku El-Azir) nosząca nazwę El-Azirjeh. Cf. Robinson, Palästina II 309... — Wspomnianą jest jeszcze w Ewangelji druga Betanja za Jordanem (Joan. 1, 28), gdzie św. Jan Chrzciciel przebywał. Miejsce to Orygenes, a za nim bardzo wielu innych, przezwali Bethabara (z hebr. Beth-abara — miejsce (dom) przejścia); chociaż najdawniejsze kodeksy, tak samo jak późniejsze, mają Βηθανία, a nie Bethabara. Miejsce to miało się znajdować tam, gdzie dziś Wady-Seir wpada do Jordanu, od wschodu, niedaleko od północnego krańca morza Martwego. Tłumaczą niektórzy, iż wioska tam leżąca nazywała się Bethania, a samo przejście (bród) Jordanu, Bathabarą. Przeciw zaś przypuszczeniu, że Bethabara jest to samo co Bethbera (Jud. 7, 24), walczą okoliczności wspomniane w Jud. c. 7, a które pokazują, że Bethbera musiała leżeć z tej strony Jordanu (w pokoleniu Efraima) i bliżej jeziora Genezareth; gdy tymczasem Bethabara, czyli Bethania, leżała za Jordanem (Joan. 1, 28) i bliżej morza Martwego. X. W. K.
