Encyklopedja Kościelna/Betel
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Betel, Vulg. Bethel, 70 Βαιθήλ, miasto niegdyś chananejskie, na południe od Sichem, dawniej zwane Luza (hebr. Luz, 70 Λουζά); według św. Hieronima (Onomasticon), o dwanaście mil rzymskich na północ Jerozolimy, na drodze z Jerozolimy do Sichem. Jakób pierwszy przezwał je Bethel (beth-El w hebr. dom Boży), na pamiątkę owego widzenia drabiny, po której zstępowali i wstępowali aniołowie (Gen. 28, 10—18. 35, 15). Zdaje się jednak, że nazwa Bethel, przez Jakóba ustanowiona, odnosiła się dawniej tylko do wzgórza będącego pod Luzą, na którém Jakób miał owo widzenie i wystawił ołtarz Panu. W księdze Jozuego (16, 1) bowiem spotykamy, że granica Efraima idzie od Bethel do Luzy. Bethel więc właściwie było wzgórzem (Jos. 16, 1), sąsiadującém z Luzą i uświęconém przez ołtarz Jakóbowy (Gen. 28, 19. 35, 15). Luza zaś miastem, które, na pamiątkę sąsiedniej góry, przezwano Bethel, dopiero po zdobyciu ziemi Chananejskiej [1]. Przy tém to wzgórzu Bethel, mającém od wschodu Luzę, a do zachodu Hai, była druga stacja Abrahama, po wstąpieniu na ziemię Chananejską (pierwsza pod Sichem ob. Gen. 12, 7. 8); drugi raz tu on zamieszkał po powrocie z Egiptu (Gen. 13, 3). Jakób, wróciwszy od Labana, znaczny czas pozostawał w Bethel (Gen. 35, 1...). Za Jozuego Bethel miało swego króla {Jos. 12, 16); zdobyte przez Izraelitów, dostało się pokoleniu Benjamina (ib. 18, 22. 19, 9), lecz Efraimici podstępem zabrali je Benjamitom (Sędz. 1, 22...). Zdaje się, że z powodu bliskości tego miasta od Silo, brano za jedno Bethel i Silo. I Reg. 10, 3. Na pamiątkę, że to miejsce było już dawniej uświęcone przez Jakóba, Jeroboam wystawił tu ołtarz i cielca złotego, aby oderwać pobożnych od Jerozolimy (III Reg. 13, 29... Cf. Amos 3, 14. 7, 10. 13. Jer. 48, 13). Odtąd przezywano niekiedy to miasto Beth-aven (dom próżności, t. j. bałwanów). Ob. Ose. 10, 5. cf. 4, 15. [2] Pomimo bałwochalstwa, była tu jednak za Elizeusza szkoła proroków (IV Reg. 2, 3). Pobożny król Jozjasz (r. 640—600) zburzył tutejszą świątynię z bałwanami (IV R. 23, 15, 19). Po powrocie z niewoli babilońskiej, wróciło Bethel do Benjamitów (I Esdr. 2, 28. II Esdr. 7, 32. Cf. Josephi Flav. Antiq. l. 13 c. l. n. 3, De Bello Jud. 1. 4 c. 9 n. 9). Za św. Hieronima była tu tylko mała wioska. Dziś ma być w pobliżu dawnego Bethel, wioska Beitin, o 4½ mili na północ Jerozolimy, około której widzieć się dają dawne ruiny świątyni. Ritter, Erdkunde XVI 532, W. H. Bartlett, The Christian in Palestine, ryc. 29. X. W. K.
