Encyklopedja Kościelna/Bonosus
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bonosus, którego stronnicy nazywali się bonozjanami, był w drugiej półowie IV w. biskupem sardyceńskim w Illyrji. Sirmondi (t. 2 Oper. p. 258) i innni uczeni utrzymują, że był on biskupem Naissy, w Dacji, ponieważ w liście Papieża Innoc. I do Marcjana, biskupa naisseńskiego, jest mowa o kapłanach tego miasta, których wyświęcał Bonosus. Ale w cytowanym liście jest mowa o święceniach nieprawidłowych, mogli to więc być kapłani nie jego, ale obcej djecezji. Zresztą Marjusz Mercator nazywa Bonoza sardicensis, a sobór w Kapui wyraźnie wzmiankuje, że biskupi illiryjscy są sędziami kompetentnymi w sprawie Bonoza. B., podług listu Syrycjusza, wyznawał doktrynę Helwidjusza, który utrzymywał, że Marja miała, oprócz Jezusa, wiele innych jeszcze dzieci, i Bonoza to miał na myśli S. Ambroży (De inst. virg. c. 5), choć go wyraźnie nie wymieniał, kiedy przeciwko temu walczył błędowi. Była o nim mowa na soborze w Kapui r. 391, ale biskupi włoscy pozostawili rozpatrzenie rzeczy biskupom illiryjskim. Ci, pod przewodnictwem metropolity Anyzjusza, przeprowadzili śledztwo i zabronili biskupowi oskarżonemu spełniania funkcji biskupich. Bonosus uznał ten wyrok za niesłuszny i pytał się S. Ambrożego, czy nie należałoby się utrzymać przy swojém biskupstwie, gwałtem nawet. Wbrew radom św. Ambrożego, Bonosus sprawował dalej ponlificalia i jednał sobie stronników. Aby więc koniec położyć kontrowersji, metropolita Anyzjusz odniósł się do Papieża Syrycjusza (384—398). W odpowiedzi Papieża Anyzjuszowi i biskupom illiryjskim (Mansi, III 375; odpowiedź tę błędnie niektórzy przypisują św. Ambrożemu lub soborowi kapuańskiemu), Ojciec św. odrzuca stanowczo propozycję Bonoza, jakoby Marja nie zawsze była dziewicą, a jednocześnie załatwienie sprawy z Bonozem oddaje biskupom illiryjskim. Brak dokumentów nie pozwala zadecydować z pewnością, czy biskupi illiryjscy starali się o pozyskanie Bonoza i jego stronników sprawie prawdy, czy też surowo się z nimi obeszli; to tylko wiadomo, że Innocenty I odróżniał pomiędzy kapłanami, wyświęconymi przez Bonoza przed — i po depozycji. Pierwsi bez żadnej formalności byli uznani, jako należący do Kościoła; co do drugich, przebaczono przymuszonym przez Bonoza, którzy potém z nim zerwali; odrzucano zaś tych, co sami starali się u niego o święcenia w obawie, aby dla swych złych obyczajów nie byli odrzuceni przez innego biskupa. Niezadługo potém Bonosus umarł, zdaje się, że w końcu IV, gdyż w początku V-go wieku Innocenty I mówi już o nim, jako o zmarłym. Czy Bonosus zaprzeczał Bóstwa Chrystusowi Panu? kwestja nie zdecydowana. Marjusz Mercator (na którym opierają się: Baronjusz, Petawjusz i Tillemont) stawia go obok Ebiona i Fotyna, ale inni zarzucają i słusznie, że Syrycjusz byłby z pewnością wspomniał o tej herezji w swoim liście, gdyby Bonosus był o nią podejrzany. — Co do bonozjanów, historja podaje jako rzecz pewną, że zaprzeczali oni bóstwa P. Jezusowi, podobnie jak arjanie i fotynjanie. Ażeby zrozumieć ten fakt, nie ma potrzeby przypuszczać dwóch Bonozów, jak to uczynił Tillemont (t. X p. 236, 755) bez dostatecznej podstawy. Stronnicy Bonoza mogli dalej posunąć błąd swego mistrza, a że tak rzeczywiście było, ztąd się pokazuje, że Innocenty I i synod arelateński r. 445 uznali jeszcze Chrzest bonozjanów za ważny, później zaś Genadjusz i Grzegorz W. odrzucali go, a heretycy owi powtarzali Chrzest na tych, którzy z Kościoła do nich przechodzili. W w. VII znika ślad wszelki tych heretyków. Cf. Walch, De Bonoso haeretico, Goett. 1754; Locherer, Gesch. d. christ. Religion. (Fritz).
