Encyklopedja Kościelna/Bugenhagen Jan
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bugenhagen Jan, także Buggenhagen, zwykle od miejsca urodzenia Dr. Pomeranus zwany, ur. 24 Czerw. 1485 w Wollinie, na przypomorskiej wyspie tegoż nazwiska; studja ukończył na uniwersytecie w Greifswaldzie i otrzymał święcenia kapłańskie. R. 1517 w klasztorze Belbuck wykładał zakonnikom Pismo św. i inne przedmioty teologiczne, i napisał Chronicon Saxoniae dla księcia Bogusława X. Aż do 1520 był Bugenhagen katolikiem, t. j. dopóki nie rozpoczął z Lutrem korespondencji. Miał pociąg do Wittenberga, gdzie nie jeden nowator doszedł do sławy, a gdy nowy biskup Erazm Mandüwel chciał szerzącej się na Pomorzu herezji tamę położyć, pośpieszył B. 1521 r. do Wittenberga i, jako nauczyciel prywatny, rozpoczął swoje odczyty. Roku 1522 ożenił się, otrzymawszy za wstawieniem Lutra wsparcie od dworu, a 1525 r. dał ślub Lutrowi. Na krótki czas udał się B. do Brunświku, Hamburga i Lubeki, dla urządzenia spraw kościelnych na nowy sposób. W tym samym interesie udał się do Stralsundu 1535 r., gdy książęta Barnim i Filip I przychylili się do nowej wiary. Gdy Christiern III takie samo usposobienie okazał, przybył B. do Danji, z żoną i siostrzeńcem, 1537, i 12 Sierp, koronował króla i żonę jego Dorotę, co wywołało niezadowolenie Lutra. Gdy król podpisał ustawę kościelną, przez Bugenhagena ułożoną, odjechał reformator na konferencje do Smalkaldy 1539 r. R. 1542 był w Brunświku dla uporządkowania miejscowych spraw kościelnych. Propozycję objęcia biskupstwa po śmierci Erazma Mandüwel odrzucił stanowczo dla tego, że książęta jego warunków przyjąć nie chcieli. D. 22 Lut. 1546 miał mowę pogrzebową nad Lutrem, w kościele zamkowym w Wittenbergu. W pierwszych latach Carlstadt, Zwingli, Jan Agricola i Bucer byli gwałtownymi przeciwnikami Bugenhagena, później, jak zaraz zobaczymy, w ich miejsce inni wystąpili. Ostatni perjod jego życia zamąciła wojna smalkaldyjska, kłótnie adjaforystów i napaści ze strony Flakcjusza, Amsdorfa, Andrzeja Osjandra, lekarza kurfisztowego Ratzenbergera i innych, oskarżających go o sfałszowanie nauki luterskiej. Dotknęła go także utrata oka i wielkie osłabienie fizyczne. Um. 20 Kwiet. 1558, pozostawiwszy syna i dwie czy trzy córki. Godfryd Arnold pisze bardzo nieprzychylnie o Bugenhagenie w swojej Kirchen und Ketzergeschichte, t. XVI rozd. 3 i 4. Lämmel, Jäncken i Engelken zebrali jego dzieła, które późno po jego śmierci wyszły pod tytułem: Pomeriana, treści teologicznej. Licznych miał bjografów: oprócz wyżej przytoczonego Lämmela, opisali jego życie: Melanchton, jego przyjaciel, i G. Th. Strobel. Nie był ani tak szorstki jak Luter, ani tak wahający się jak Melanchton, ani tak nieokreślonych przekonań jak Bucer; wybrał dla siebie drogę pośrednią; dziełom jego brak jednak oryginalności i rzeczywistej jakiejś wartości. (Haas). W. B.
