Encyklopedja Kościelna/Burchard Jan ze Strasburga
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
4. Jan ze Strassburga (Burchardus Johannes Argentinensis), magister caeremoniarum na dworze rzymskim za Papieży: Syxtusa IV († 1484), Innocentego VIII, Aleksandra VI i Piusa III († 1503). Przez Juljusza II wyniesiony na biskupstwo w Orta (v. Horta, w państwie kościelném); tamże † 1506 r. Zajmował się pisaniem ceremonjałów, nie w innym celu, tylko aby następcy jego wiedzieli, jaką jest etykieta dworu papiezkiego w różnych wypadkach. Jeden z takich jego ceremonjałów znany jest pod nazwą Diarium Innocenta VIII, Alexandri VI, Pii III et Julii II. Burchard opisuje w nim szczegółowo najdrobniejsze przepisy etykiety, na dworze papiezkim podówczas praktykowanej, względem kardynałów, posłów zagranicznych i innych dostojnych gości; ceremonje elekcji, koronacji i pogrzebu Papieża; obrzędy podczas uroczystych celebr papiezkich i t. p. Historja prawie nic go nie obchodzi. Obrał sobie tylko formę Dziennika (Diarium), aby mógł lepiej uwydatnić rozmaite drobne odcienia przepisów etykietalnych. Najwięcej opisuje przyjęcia posłów, przybywających pro obedientia praestanda do Stolicy Apostolskiej; jak każdego z nich przyjmowano: kto wychodził na ich spotkanie, w jakim ubiorze i orszaku, kto ich odprowadzał; często wtrąca wywody o drobnych zmianach etykiety i rozpisuje się, że kiedyś było tak, lub inaczej, dla tych lub owych przyczyn; opisuje też wizyty kardynałów, spory posłów o precedencję i t. p. Nieoszacowanym więc jest jego Djarjusz dla mistrzów obrzędów, dla liturgistów, a w części tylko dla historyka. Tak się przedstawia Burchard w nowém wydaniu, którego dotąd tylko część pierwszą (od śmierci i pogrzebu Sykstusa IV, w r. 1484 do 14 Czerwca 1492 r.), a z części drugiej panowanie Aleksandra VI do 20 Maja 1494 r. wydał Achilles Gennarelli (Florentiae 1854 in 8-o str. 320). Z pierwszej części korzystał Raynaldus (Annalium eccl. Caes. Baronii continuatio ad an. 1484) ok. r. 1660, wypisawszy historję elekcji Innocentego VIII. Fragmenta z tejże części mają i inni historycy (Cf. Cimber, Archives cur. de l’hist. de France, I 230...). Drugą część, o Aleksandrze VI, wydał najprzód Leibnitz (Specimen historiae arcanae, seu anecdota de vita Aleksandri VI R. P. excerpta ex Diario Johannis Burchardi. Hannover. 1696; drugi raz tamże 1697 r. p. t. Historia arcana, seu de vita Alexandri VI etc.), potém Jan Jerzy Eccard (w Corpus historicor. medii aevi, Lipsiae 1723 t. II). Leibnitz nie miał kopji dokładnej Djarjusza Burchardowego, tylko rękopism jakiegoś francuza, który czytając Burcharda, porobił z niego wyciągi, jedne dosłownie po łacinie, drugie w streszczeniu po francuzku. Te to wyciągi przepisał, a streszczone przetłumaczył Leibnitz i wydał. Eccard miał kopję rzetelniejszą z Burcharda, lecz także niedokładną, z datami tak pomieszanemi, że musiał porządkować fakty na podstawie wydania Leibnitz’owego. U Leibnitza Djarjusz Burcharda rozpoczyna się z dniem 2 Sierpnia 1492 r., jakoby z datą wyniesienia Aleksandra VI na tron papiezki; u Eccarda zaś z d. 2 Grudnia 1492 r. i lepiej: bo jak widać z wydania Gennarelli’ego, prawdziwy Djarjusz Burcharda ma przerwę od półowy Czerwca 1492 r. do 2 Grudnia tegoż r. W niektórych kodeksach przerwa ta zapełnianą jest Djarjuszem Infessury (ob.) i w tém miejscu Djarjusz, z księgi ceremonjalnej, przemienia się nagle w rzeczywisty Dziennik, zajmujący się nowinami bieżącemi. Od 2 Grudnia 1492 znów zajmuje się tylko ceremonjami, jak poprzednio przed 14 Czerwca t. r. O dalszym ciągu Djarjusza Burchardowego, poczynając od 20 Maja 1494 r. (dotąd się ciągnie wydanie Gennarellego), nic pewnego powiedzieć nie możemy, gdyż z tego, cośmy powiedzieli, wypływa, że ani Leibnitzowe ani Eccardowe wydanie nie może się uważać za prawdziwy tekst Burcharda. Wreszcie dodamy, że Diarium Burchardi ma być doprowadzone do r. 1506; koniec przeto jego byłby dotąd nieznany; bo w wydaniu Leibnitza kończy się na 3 Sierpnia, a u Eccarda na 22 Lutego 1503 r. Cf. (De Brequigny) Notices et extraits des manuscrits de la biblioth. du roy, Paris 1787, I 68... X. W. K.
