Encyklopedja Kościelna/Calmet Augustyn
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Calmet (czyt. Kalme) Augustyn, ur. 1672 w Mesnil la Horgue, pod Commercy w Lotaryngji, r. 1688 wstąpił do benedyktynów kongregacji S. Witona i Hidulfa; r. 1698 był nauczycielem filozofji i teologji w opactwie Moyen-Moutier; r. 1715 przeorem w Lay, 1718 opatem w Nancy, 1728 opatem w Senones; był dwa razy prezydentem zgromadzenia; nie przyjął biskupstwa ofiarowanego mu przez Papieża Benedykta XIII, um. świątobliwie 25 Paździer. 1757 r., jako opat w Senones. Głównie pracował nad Pismem św. R. 1707 począł wydawać w Paryżu swój obszerny i szacowny komentarz p. t. La s. Bible en latin et en français avec un commentaire littéral et critique, dokończony 1716 r. w 23 t. in 4, 2 wyd. Paryż 1714—20 w 26 t. i wyd. pomnożone tamże 1724 w 9 t. in f. J. D. Mansi komentarz ten przełożył na język łaciński, Luca 1730—38 w 9 t. in f., 2 wyd. Augsb. 1756 in f., 3 wyd. Würzb. 1789—93 in 4. C. zamierzył tu wykładać przedewszystkiém znaczenie literalne Pisma św. i tym sposobem uniknąć rozwlekłości komentatorów, zapuszczających się w wykład moralny, allegoryczny i typologiczny; ale chciał dać wykład pełny i dla tego nie ograniczał się na krótkich tylko objaśnieniach. Pomimo powszechnej wziętości, jakiej używał jego komentarz (nawet protestanci odzywali się o nim przychylnie: cf. Rathlef, Gesch. jetzt lebenden Gelehrten, Th. 1 s. 69), wystąpili z przyganą Ryszard Simon (ob.) i Stefan Souciet, jezuita paryzki. Słusznie zarzucić mu w rzeczy saméj można, że niekiedy omija trudności, bez ich rozwiązania, poprzestając na zestawieniu różnych objaśnień i zostawiając czytelnikowi wybór, zazwyczaj nie łatwy. Jako dopełnienie do komentarza ułożył C. słownik biblijny: 2) Dictionnaire historique et critique, chronol. géograph. et littéral d. l. Bible, Paris 1722, 2 t. 4o; Supplement (ib. 1728) ma tytuł: Bibliothèque sacrée ou Catalogue de meilleurs livres que l’on peut lire pour l’intelligence de l’Ecriture S., i podzielony jest na 5 ksiąg, z których 1a jest katalogiem ksiąg introdukcyjnych, konkordacji, gramatyk i słowników do języków wschodnich; 2a zawiera literaturę starożytności hebrajskich; 3a o wydaniach Biblji; 4a o komentatorach Starego Test. porządkiem ksiąg św.; 5a o komentatorach Nowego Test. Dykcjonarz ten, oprócz przedruków (Genewa 1728, Paryż 1730, Tuluza 1783, ed. Migne, Paris 1846), przetłumaczony został na łacinę przez J. D. Mansi (Dictionarium biblior., Lucca 1725, Augsb. 1729 4 t. f., Venetiis, 1734 2 t. f.), na ang. przez Jana Colson i Oyley (Lond. 1732, a z dodatkami Taylora ib. 1817), na holend., na niem. przez Glöknera (Wörterb. d. heil. Schr., Lignica 1751—54) i Gläser’a (Wörterb. d. heil. Schr., Pass. 1835 in-8, zesz. I tylko; więcej nie wyszło). Późniejsi autorowie Dykcjonarzów biblijnych prawie wszyscy Calmeta tylko skracali. Niektóre punkta Pisma św., potrzebujące szerszego traktowania, rozbierał C. w rozprawach szczegółowych, które później, wraz z introdukcją do ksiąg pojedyńczych, oddzielnie były wydawane: 3) Dissertations qui peuvent servir de prolégoménes de l’Ecriture sainte, Paris 1720. Dzieło to, wielkiej wartości, wielokrotnie było przedrukowywane i na różne języki tłumaczone (na ang. przez Sam. Parker, Oxf. 1726; na łaciński przez J. D. Mansi, Luccae 1729, Aug. Vind. 1732 Venet. 1755 etc.; na holend. Rotterd. 1728—1733; na niem. pod kierunkiem J. L. Mosheim’a, Brem. 1744). Ważném też dla studjów biblijnych jest jego dzieło: 4) Histoire sainte de l’Ancien et du N. Test. et des Juifs, pour servir d’introduction à l’histoire eccl. de l’abbé Fleury, Paris 1718 2 t. in 4, przedruk 1725, 1737, 1770; tłumaczone na ang. Lond. 1740; na niem. Augsb. 1759, i łaciń. Augsb. 1788. Oprócz biblijnych, zostawił dzieła historyczne: 5) Hist. universelle sacrée et profane, depuis le commencement du monde jusque à nos jours, Strasb. 1735—41, 6 t. C. rozwija tu myśli Bossueta, wypowiedziane w jego Discours sur l’histoire; obszerniéj jednak traktuje biblijną i kościelną (osobliwie dawniejszą) historję, niż świecką. Więcej nierównie cenioną jest jego historja Lotaryngii: Hist. eccl. et civile de Lorraine, Nancy 1728, 8 t. in f., z rycinami i kartami; 2 wyd. poprawne i powiększone 1745—57 w 7 t., niedokończone. 6) Comment. littéral, hist. et moral sur la règle de s. Bénoît, Paris 1734. 7) Traktat o duchach i upiorach: Traité sur les apparitions des esprits es sur les vampires, Paris 1751, 2 t. in 12. Pomijamy drobniejsze jego prace, wyliczone w życiorysie napisanym przez Dom Fangé, jego siostrzeńca, 1763 r. (tłum. na niemiec. Augsb. 1768). N.
