Encyklopedja Kościelna/Cappel Ludwik
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Cappel (Cappelle, Cappellus) Ludwik, ur. 1585, † 1658 r., predykant kalwiński i profesor języka hebr. w Saumur, jeden z najuczeńszych swego czasu. Jego Critica sacra, seu de variis, quae in Vet. Test. libris occurrunt, lectionibus (in fol.), zawiera w 6 księgach spis warjantów i omyłek, które się wcisnęły do textu Starego Test. przez kopistów. Pracował nad tém dziełem C. przez 30 lat. Współwyznawcy przeszkodzili drukowania tej pracy. Dopiero syn autora Jan, według innych Jakób Cappel, który przeszedł na łono Kościoła i wstąpił do oratorjanów, wyjednał pozwolenie do wydrukowania Krytyki ś., w Paryżu 1650 (nowe wyd. ed. Vogel et Scharfenberg, Halae 1775—86 3 v.). Po wydrukowaniu, powstali przeciwko autorowi teologowie protestanccy, jak Buxtorf (Anticritica Basil. 1653) i w. in; zarzucali mu, że jest w zmowie z „papistami,“ aby popsuć Słowo Boże i t. p. Zarzut takowy tém większą znalazł wiarę, że katolicy uczeni Krytykę Kappela chwalili i że za ich (Morina, Petawjusza i Mersenn’a) pośrednictwem drukowanie dzieła zostało dozwoloném. Inne zarzuty pochodziły z uprzedzenia o wyższości tekstu hebrajskiego nad tekst 70 i inne dawne przekłady. Zasługą najważniejszą Krytyki ś. Kappela jest, że wykazał, iż teraźniejszy tekst masoretycki nie może służyć za podstawę do poprawiania tekstu grec. lub Wulgaty. Zarzucić mu jednak można, że często drobne omyłki brał za warjanty, a przeto liczbę tych ostatnich pomnożył bezzasadnie; lubo z drugiej strony wiele ich opuścił, zwłaszcza, że oprócz hebrajskiego, nie znał innych wschodnich języków. Dziś jeszcze dzieło Kappela, lubo jest niedostateczne, jednak w krytyce biblijnej pożyteczne. W obronie swojej C. napisał Epistolam apologeticam (Salmurii 1651). W Arcanum punctationis (Amstelod. 1645, 1689) wykazał, że punkta samogłoskowe hebrajskie są późniejszym wynalazkiem i przeto nie mogą krępować tekstu, jeśli zkądinąd dowiedzioném będzie błędne jego przepisanie. Inne dzieła C. są: Chronologia sacra ab orbe cond. ad Chr., Paris 1655 i ap. Walton, Apparatus bibl.; Historia apestolica i Historiae judaicae compendium ex Josepho Flavio, Genev. 1634; Historia sacra et exotica ab Adamo usque ad Augustum, demonstrationibus mathematicis fulta et documentis ethicis locupletata, Sedani 1613 4-o; Historia diluvii ap. Menochium, Comment in S. Script. t. II, append., i inne rozprawy biblijne. C. lubo był człowiekiem łagodnego charakteru, jednakże syna Jana, za przejście na katolicyzm, z domu wypędził i wydziedziczył. Cf. Rich. Simon, Hist. crit. du V. Test. l. I ch. 1, l. III ch. 20. Räss, Die Convertiten, IV 450. Mniej głośnym był starszy brat Ludwika, Jakób C., kalwin, autor kilku dzieł treści biblijnej i polemiki przeciw Baronjusza Rocznikom, którą napisał p. t. Vindiciar. pro Casaubono ll. 4, Francof. 1619. X. W. K.
