Encyklopedja Kościelna/Ciołek Erazm, biskup płocki
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
2. Tegoż imienia bp płocki, podobno z miejskiego stanu, z ojca niewiadomego; chodząc z lutnią, przybył raz na dwór Aleksandra, naówczas jeszcze w. ks. litew., później króla pol. Aleksander polubił młodzieńca i dał koszta na edukację. Erazm ukończył akademję krakowską i bonońską, otrzymał kanonję krakowską (Łętowski Katalog II 127), został proboszczem, kapituły wileńskiej, w tym charakterze od swego protektora, jako w. ks. litew., jeździł do Rzymu z obedjencją do Pap. Aleksandra VI. Mowa miana z tej okazyi 31 Mar. 1501 r. (ap. Theiner II 277) tak się Papieżowi podobała, że osobnym listem (8 Czer. 1501 r.) w. księciu za posła podziękował, a mówcę uczynił protonotarjuszem apostolskim (ib. s. 288). W Rzymie Er. otrzymał zdaje się święcenia kapłańskie, bo mamy dyspensę papiezką dla niego ab interstitiis z d. 20 Maja 1501 r. (ib. 287), zatém z czasu jeszcze, kiedy był w Rzymie i późniejsze listy papiezkie do w. ks. lit. i bpa wileńskiego odbierał. Powracając z Rzymu, sprowadził relikwje dla Miednik i Łucka, jako też wyrobił kilka przywilejów dla kapituły wileńskiej (ib. 288—297), za co kapituła wywdzięczając się, nadała mu pewne dochody, którą to darowiznę Papież Juljusz II potwierdził (7 Maja 1504, ib. s. 287). Po przeniesieniu Wincentego Przerębskiego (29 Listop. 1503) z katedry płockiej na kujawską, w tymże dniu Papież zamianował Erazma bpem płockim (ib. 299). A że Papież tytułuje go w nominacji „kanonikiem włocławskim“ (gdy w poprzednich listach jest „praepositus vilnensis)“ i sekretarzem królewskim, ztąd wnosić możemy, że Aleksander, objąwszy tron polski (1501 r.), ulubieńcowi swemu wyrobił kanonję włocławską, aby mu w koronie pol. dać bpstwo. Zostawszy bpem, Erazm znów pojechał z obedjencją od Aleksandra, już jako króla polskiego, do Juljusza II i miał mowę d. 10 Mar. 1505 r. (drukowana ap. Theiner ib. 300 i osobno p. t. Oratio in praestita obedientia solenni SS. D. N. Julio II Papae etc., Romae 1505), za co Papież kazał (13 Maja 1505) mu dać kanonję krakowską, pozwalając przy tém trzymać scholasterję włocławską i kanonię poznańską (ib. 304). Podczas tego poselstwa Erazm pozyskał sobie przyjaźń późniejszego Papieża Leona X (cf. ib. 349), wyrobił odpusty dla katedry płockiej, dla ołtarza św. Erazma w tymże kościele, dla kościoła św: Mateusza i kaplicy św. Krzyża w Pułtusku, kaplicy N. M. P. przy kościele św. Jana w Warszawie i dla kościoła paulińskiego św. Stanisława extra muros Cracoviae (ib. 305); dyspensę od postu we środę dla całego królestwa (ib. 311) i wiele innych przywilejów (ib. 312—322). Wpływ, jakiego podówczas na dworze Aleksandra Jag. i jego następcy Zygmunta I używał Erazm (magna fr. tuae apud regem ipsum proceresque est auctoritas, ib. 330), narobił mu nieprzyjaciół; zkąd może poszły wieści o niskiém urodzeniu jego. R. 1518 Wysłał go Zygmunt I do ces. Maksymiljana i Pap. Leona X. Mowa, jaką na zjeździe książąt niem. w Augsburgu powiedział (20 Sier. 1518), zachęcając do wojny przeciw Turkom, wszystkich do łez wzruszyła. Sekretarz cesarski Jakób Spiegel dał ją w 10 dni potém do druku (Oratio per R. P. D. Erasmum Vitellium ep. ploc. in celeberrimo augustensi conventu ad caesarem Maximilianum, nomine victoriosissimi regis Poloniae Sigismundi habita, Augustae Vindel. 1518, z dedykacją Spiegela do Erazma Roterdamczyka; przedruk ap. Theiner op. c. 380.... ap. Reusner, Selectae oratt. de bel. turc. I 65, i osobno z następną mową w Rzymie 1519). Z Augsburga udał się E. C. w końcu Wrześ. (1518) do Rzymu (ib. s. 393, gdzie są akta całej tej legacji do cesarza); d. 26 Listop. t. r. witał Leona X piękną mową (wyd. Hieronim Guidon, podkomorzy papiezki, razem z poprzednią mową, Romae 1519) i w Rzymie pozostał aż do śmierci (przed 27 Wrześ. 1522 r.). Następcą jego był Albert, margr. brandeburgski, , mianowany w tymże dniu (27 Wrześ.) przez Pap. Adrjana VI (Theiner l. c. 411). Szczegóły o Er. C. starannie ma z różnych dokumentów zebrane ks. Łętowski (Katalog II 126—142). Co Wiszniewski (Hist. lit. pol. I 50) podaje o zaginionej jakoby księdze Ciołka, o zwycięztwie Zygmunta I nad Turkami, jest mylném (cf. Łętowski op. c. s. 141).
