Encyklopedja Kościelna/Colorbasus

<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom III)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1874
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Indeks stron

›››

[471] Colorbasus. gnostyk ze szkoły Walentyna (ob.) i założyciel sekty pod koniec II wieku. Szczegóły jego życia nie są wiadome: prawdopodobnie pozostawał w związku z gnostykami Markiem (ob.) i Ptolomeuszem (ob.). To, co wiemy o nim (Iren., Adv. haeres. I c. 12 §3. Epiphan. Haer. 35. Theodoret. Haeret. fab. I, c. 12. Aug. De haer. c. 15), odnosi się wyłącznie do jego nauki, która była naśladowaniem walentyńskiej doktryny. Według Colorbasa, pierwsza emanacja, t. j. ogdoas Walentyna, nie oznaczała ośmiu odmiennych substancji, lecz różne stosunki i działania jednego bóstwa, rozmaicie nazwane, odpowiednio do ich rozmaitego znaczenia. Dalej C. utrzymywał, że wszystkie eony powstały od razu, nie zaś stopniowo, jak twierdzili zwolennicy Walentyna. Λόγος (słowo) i ξωή (życie), zajmują miejsce dopiero po άνθρωπος; (człowieku) i έκκλησία (kościele). Istota odwieczna (προπατορ albo βυθος) postanowiła tworzyć przez swoję έννοια, zkąd otrzymała imię ojca (πατηρ), i prawdy (αληθεια); objawiając siebie samą nazwała się człowiekiem; idee tego, co istota odwieczna wywołać do bytu postanowiła, wytworzyły Kościół. Człowiek wyrzekł słowo (τόν λογον) i stało się ono synem pierworodnym; ze słowem połączyło się życie (ζωή) i w ten sposób powstała pierwsza emanacja, odpowiadająca walentyńskiej ogdoas (Tertul. Adv. Valent. c. 36). Stronnicy Colorbasa nie zgadzali się między sobą w oznaczeniu początku eona, który walentynjanie nazywali zbawicielem (σωτηρ). Jedni wyprowadzali go od istoty odwiecznej, o ile ta stała się człowiekiem, i ztąd nazywali go nawet synem człowieczym; inni znowu od całego πλήρομα i nazywali go εύδοκητός, Bogu miłym, jakoby pochodził z miłości całego πλήρομα. Niektórzy jego początek wywodzili od drugiego szeregu eonów, odpowiadającego walentyńskiemu decas, przez słowo i życie zrodzonemu, i dla tego nadali mu nazwę: słowo i życie. Inni utrzymywali, że powstał on z połączenia człowieka i kościoła i mianowali go w tém znaczeniu synem człowieczym. Podług świadectw św. Augustyna (l. c.), C. wielki wpływ przypisywał 7 planetom. Cf. Walch, Ketzerhistorie I Th. p. 403; Hilgers, Kritische Darstellung der Häresen. I Abth., Bonn, 1887.  (Häusle). J. N.