Encyklopedja Kościelna/Combefis Franciszek
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Combefis (czyt. Kąbefi) Franciszek, ur. 1605 r. w Marmande, miasteczku Guyeny (depart. Lot et Garonne), nauki ukończył u jezuitów w Bordeaux, 1624 wstąpił do dominikanów. Ukończywszy studja w klasztorze, pracował jako profesor filozofji i teologji w wielu klasztorach zakonu, a 1640 r. w tym samym charakterze wezwany został do Paryża. Tam otworzyły się mu bogate bibljoteki króla, Mazariniego i Seguiers’a, których skarby rękopiśmienne, C., jako żarliwy zwolennik i znawca greckopatrystycznej literatury i dziejów wschodu, wydawał drukiem wraz z tłumaczeniami i objaśnieniami, 1) Roku 1644 wydał Dzieła Amphilochjusza, bpa Ikonjum, Metodjusza i Andrzeja z Krety, w 2 t. f. po grecku i po łacinie, z dopiskami; 2) r. 1645 niektóre niewydane Dzieła ś. Jana Chryzostoma, 3) r. 1648 w Paryżu Novum auctarium graeco-latinae bibliothecae Patrum, złożone z 2 części, egzegetycznej i historyczno dogmatycznej. Część egzegetyczna zawiera homilje i mowy ś. Asterjusza, bpa Amazei, ś. Prokla, ś. Anastazego z Aleksandrji, dalej pojedyńcze homilje i mowy różnych Ojców i autorów kościelnych. Druga część historyczno-dogmatyczna ma tytuł: Historia haeresis monothelitarum sanctaeque in eam sextae synodi actorum vindiciae, Diversorum item antiqua ac medii avi tum historiae sacrae tum dogmatica, graeca opuscula, po gr. i po łacinie, z objaśnieniami miejsc trudniejszych. Jego historja monotelitów zawiera kilka nieuzasadnionych twierdzeń. Gdy r. 1653 przyjaciel jego Goar (ob.) umarł w Rzymie, Combefis wydał pozostałe po nim 4) tłumaczenie Chronografji Theophanesa (ob. wyżej str. 75). Talent i gorliwość pracowitego dominikana zwróciły uwagę francuzkiego episkopatu, i na zgromadzeniu biskupów w Paryżu, 1655, wyznaczono mu pensję roczną 500 liwrów, którą w następnym roku podniesiono do 800, a później do 1,000, popierając tym sposobem jego prace naukowe. Na to szlachetne uznanie odpowiedział C. w godny sposób. Zaraz r. 1656 wydał 5) dzieło świętego Jana Chryzostoma De educandis liberis, z pięciu innemi, przypisywanemi temu świętemu mowami, i z wielu mowami różnych, bądź znanych, bądź nieznanych autorów kościelnych; 6) r. 1660 różne akta męczeńskie, p. t.: Illustrium Christi martyrum lecti triumphi vetustis graecorum monumentis consignati, po grecku i po łacinie; 7) 1662 Bibliotheca Patrum concionatoria (ob. tej Enc. II 338), dzieło obszerne i pełne treści, które Combefis ułożył na żądanie uczonych współczesnych, z polecenia swojej zwierzchności zakonnej, przy użyciu najbogatszych zbiorów rękopiśmiennych. We wstępie, poczęści polemicznym, do tego dzieła, zdał dokładne sprawozdanie o wszystkich w tej bibljotece kaznodziejskiej znajdujących się autorach. 8) Christi martyrum lecta Trias: Hyacinthus Amastrensis, Bacchus et Elias novi martyres, Agarenico pridem mucrone sublati, Paris 1666. Auctarium novissimum bibliothecae graec. Patrum, ob. tej Encyklop. II 336; 9) Ecclesiastes graecus, i. e. illustrium graecorum Patrum ac oratorum digesti s rmones ac tractatus: Basilius M. Caesar. Cappadoc. et Basilius Seleuciae Isaur. episcopi (po łacinie), Paris 1674; 10) Theodoti Ancyrani adversus Nestorium liber et s. Germani patriarch. constantinop. in S. Maria dormitionem et translationem oratio historica (po łacinie), Paris 1675. W tymże roku rozpoczął Combefis wydanie 11) dzieł znakomitego przeciwnika monoteletów Maksyma Wyznawcy, w 2 t. in f., według najlepszych znajdujących się w Paryżu, w Rzymie, Florencji i Wenecji rękopismów, z łacińskiém tłumaczeniem i uczonemi notami (Paryż 1675: ex almi Galliae cleri jussu et ordine). Dwa te tomy nie zawierają jednak wszystkich dzieł Maksyma i Combefis przygotował już III t. do druku, gdy um. 23 Marca 1679. Rękopism po jego śmierci przeszedł w inne ręce, a znajdujące się w nim pisma Maksyma pojedyńczo tylko wydane zostały. Tak samo nie dokończone zostało, przynajmniej przez niego, z polecenia króla przygotowane wydanie bizantyńskich pisarzy, późniejszych po Teofanesie, wydrukowane r. 1685 przez Karola Dufresne. Do krytycznych prac naszego dominikana wreszcie policzyć należy: 12) Basilius Magnus et integro recensitus. Textus ex fide optimorum codicum ubique castigatus, auctus, illustratus, haud incerta quandoque emendatus; versiones recognitae etc. etc, Paris 1619 2 t., praca wysoce ceniona; 13) Gregorius Nazianzenus ex integro restitutus, praca przygotowana do druku, ale nie drukowana. Gdy w nowém wydaniu Catena aurea św. Tomasza z Akwinu, Jan Nicolai, dominikanin, chciał tekst w Catena odmienić według nowego wydania Wulgaty, Combefis obstawał przy pierwotnym tekscie ś. Tomasza i z tego powodu napisał kilka mniejszych pism polemicznych. Z powodu swej uczoności miał stosunki z najwyższymi dostojnikami Kościoła i z najsławniejszymi uczonymi katolickimi, których wielką liczbę wiek XVII wydał; wszakże aż do śmierci pozostał pokornym zakonnikiem, uprzejmym dla innych, surowym dla siebie, zajętym tylko chórem i książką. Cf. Quetif et Echard, Scriptores ord. praedicat. t. II p. 678. Charles Perault, Recueil des éloges des hommes illustres du XVII s. t. II. (Häusle). W. B.
