Encyklopedja Kościelna/Commodianus
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Commodianus (uczony poganin), czytaniem dzieł chrześcjańskich nawrócony do chrystjanizmu. Przydomek miał Gazaeus. Nazwisko to jedni wywodzą od Gazy w Palestynie, która miała być miastem rodzinném C-a, inni od gaza, skarb; gdyż z przyjęciem nauki Chrystusa otworzył się przed jego duszą skarb prawd chrześcjańskich; inni znowu objaśniają je tém, że C. żył z zasiłków otrzymywanych ze skarbca kościelnego. Współczesny zdaje się Arnobjuszowi (ob.), albo między Cyprjanem a Arnobjuszem żyjący. Przed chrztem napisał przeciw bałwochwalstwu Instructiones adversus gentium Deos, podzielone na 80 rozdziałów. Są to akrostychy, pisane hexametrem, lecz bez zachowania prozodji w tym gatunku wiersza wymaganej (versus politici), łaciną afrykańską. W ostatnim rozdziale akrostych od dołu do góry tworzy wyrazy: Commodianus mendicus Christi (Kom. żebrak Chrystusów). Instructiones wydał pierwszy raz, z objaśnieniami, Mikołaj Rigaltius (Tulli Leucor. 1650, powtórzone w Opera s. Cypriani, Paris 1666, w Biblioth. PP. Lugdun. t. XXVII i przez Schurzfleisch’a nowo wydane z rozprawą Dodwella, Witembergae 1705). Widać w nich gorącą miłość ku Chrystusowi, posuniętą aż do żądzy męczeństwa. W pierwszej części dzieła (rozd. 1—36) C. dowodzi poganom, że wielobóstwo sprzeciwia się rozumowi i radzi im przyjąć religję Jezusa Chrystusa; w drugiej części stara się przekonać żydów o prawdzie nauki chrześcjańskiej i rozprawia o antychryście, sądzie ostatecznym i zmartwychwstaniu; w trzeciej części podaje rady i przepisy dla katechumenów, wiernych i pokutujących. Szczególniej upomina wiernych, aby się strzegli nienawiści, gdyż nawet męczeństwo nie przynosi pożytku tym, którzy nie mają w sercu miłości ku swoim współbraciom. Jako wojownicy Chrystusa, powinni walczyć z własnemi namiętnościami, oraz unikać widowisk i zbyt wesołych zabaw; kobietom należy się strzedz zbytku w ubiorach; duchownym zaleca, aby byli wzorem dla innych i strzegli się chciwości; bogatym doradza pokorę i miłosierdzie, oraz skromne sprawowanie się w kościele. Dzieło C. zawiera wszakże błędy niektóre. Według C., upadek aniołów nastąpił w skutek ich obcowania z kobietami; Neron miał być antychrystem; zmartwychwstanie ma być podwójne: pierwsze — sprawiedliwych na początku tysiącoletniego królestwa; drugie — powszechne, w dniu sądu ostatecznego. Sprawiedliwi po pierwszém zmartwychwstaniu panować będą na ziemi jeszcze przez 1000 lat (ob. Chiliazm). W naszym wieku Kard. Pitra odkrył tegoż Kommodiana: Carmen apologeticum adversus Judaeos et gentiles, i wydał w Spicilegium Solesmense t. I p. 20.
