Encyklopedja Kościelna/Conscientiarii
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Conscientiarii, czyli Sumiennicy, tak się nazywali ateusze pomiędzy protestantami XVII wieku, zwolennicy Macieja Knutsen’a, zwanego inaczej Knuzan lub Kuntzen. Człowiek ten, rodem z Szleswigu, niemoralny kandydat protestanckiej teologji, przybył 1674 r. do Jeny, pozyskał sobie wielu studentów złego prowadzenia, szerząc pomiędzy nimi dwa pisma (w rękopiśmie), w których przeczył bytu Boga, świętości Pisma św., różnicy pomiędzy małżeństwem a nierządem, a zamiast Pisma św. i władzy uznawał tylko rozum i własne sumienie za normę myśli i życia. Niebo i piekło były podług niego tylko marzeniem: w rzeczy zaś samej niebo miało być tylko zadowolnieniem dobrego sumienia; piekło zaś sumieniem niespokojném. Ztąd ich nazwa conscientiarii. Przytém chwalił się Knutsen, że we wszystkich uniwersytetach europejskich miał zwolenników, a w samej Jenie więcej jak 700, czém na ten uniwersytet złą ściągnął opinię. Śledztwo wszakże wykazało, że liczba ta była znacznie przesadzoną. Wówczas profesor uniwersytetu dr. Jan Musäus napisał 1674 r. odparcie kalumnji rzuconej na uniwersytet: Ableinung der ausgesprengten verlettmdung, ob wäre in der Fürstlichen Residenz Jena eine neue secte der sogenannten Gewissener entstanden. Później nie było już słychać o Knutsenie i jego sumiennikach. List jego jeden znajduje się w Historia Atheismi a Jenkino Thomasio (właściwie Jenkino Philipps). (Hefele). N.
